พระธรรม เพลงสุภาษิต

บทที่ 1 คุณค่าของสุภาษิต

                อิสราเอลมีกษัตริย์ชื่อดาวิด                องค์บพิตรทรงมีโอรสา

พระนามว่า ซาโลมอน ผู้ปรีชา                          ทรงพรรณนาสุภาษิตลิขิตเตือน

                สุภาษิตช่วยได้หลายสาขา                  เพิ่มปัญญามวลมนุษย์ดุจเป็นเพื่อน

คำแนะนำดีแท้ไม่แชเชือน                                อย่าลืมเลือนกำหนดคอยจดจำ

ให้เข้าใจความหมายในวจี                                 ทั้งปวงที่ลึกซึ้งคะนึงพร่ำ

ให้ดำเนินชีวิตอย่างเที่ยงธรรม                         ฉลาดล้ำซื่อตรงไม่หลงทาง

ให้ผู้ที่ไม่มีประสบการณ์                                    กลับเชี่ยวชาญสำแดงแจ้งกระจ่าง

ให้คนหนุ่มสมองใสไม่เลือนราง                     เป็นคนช่างคิดค้นเหตุผลมี

ทั้งทวีความรู้ผู้ฉลาด                                        แนะนำวาดแนวทางหว่างวิถี

เพื่อให้การศึกษาเป็นผลดี                                  บรรลุสูงส่งจำนงใจ

อีกรู้แจ้งเห็นซึ้งซึ่งความหมาย                          แฝงอยู่ภายในนี้ที่รู้ได้

ปัญหาของนักปราชญ์ผู้เกรียงไกร                   ยกขึ้นไว้ให้พินิจคิดใคร่ครวญ

 

คำแนะนำชายหนุ่ม

                ความยำเกรงพระเจ้าผู้ล้ำเลิศ               เป็นบ่อเกิดความรู้อยู่ทั่ว                             ๗

คนโล่เขลาละทิ้งปัญญามวล                              เลิกทบทวนฝึกซ้อมไม่ยอมเรียน

                ลูกเอ๋ยจงฟังคำพ่อพร่ำสอน                 อีกมารดรสั่งซ้ำจำใส่เศียร

บ่มนิสัยขัดเกลาเฝ้าพากเพียร                               ดุจผ้าเคียนศรีษะระยับพราว

เสมือนสร้อยส่งเสริมเติมแต่งสวย                        คำสอนช่วยเด่นดีดั่งสีขาว

ทางชีวิตไม่มีราคีคาว                                           เกียรติยืนยาวล้นเหลือเพราะเชื่อฟัง

                ลูกเอ๋ยอย่าทำตามคำคนบาป              ที่ใจหยาบชั่วช้ามาสอนสั่ง

ให้ฆ่าฟันบั่นจิตอนิจจัง                                      ไม่รอรั้งทำร้ายเล่นก่อเกิดกรรม

มันพบเขาอาจยังมีชีวิต                                       แต่ต้องปลิดชีพวายมลายซ้ำ

ด้วยฝีมือมันไซร้ได้กระทำ                                 จัดการซ้ำย้ำให้ตายลำเค็ญ

พวกมารร้ายมั่นหมายมาชวนชัก                       ขโมยลักของมีค่าพาทุกข์เข็ญ

เก็บซ่อนซุกบ้านเราคราวจำเป็น                       จะยากเย็นร้อนรนกระวนกระวาย

สัญญาจะแบ่งสรรพ์และปันส่วน                     เจ้าไม่ควรเห็นงามตามสหาย           ๑๔-๑๕

อย่าคบเพื่อนเช่นว่าพาวอดวาย                         รีบเร้นกายถอยห่างอย่าวางใจ

คนเช่นนี้อดใจไม่ทำชั่ว                                      เลิกเมามัวล้างกรรมทำไม่ได้

พร้อมเสมอจะฆ่าฟันให้บรรลัย                        เพราะนิสัยสันดานเป็นพาลเคย

หาประโยชน์อันใดไม่ได้แน่                             จะเหวี่ยงแหจับนกที่เกาะเฉย

มันระวังผองภัยไม่ละเลย                                   มันคอเงยหน้าดูหมู่ไพรี

คนชั่วมักติดกับตนเองง่าย                                 หมองูตายเพราะงูกัดรัดขยี้

คนชั่วร้ายแพ้พ่ายคนใฝ่ดี                                   เรื่องเหล่านี้กล่าวขานโบราณมา

 

คำเชิญชวนของผู้มีปัญญา

                เสียงปัญญาเกริกก้องท้องถนน         กู่ตะโกนตามตลาดประกาศว่า

“คนโง่เขลาเจ้าจงฟังวาจา                                 เราอุตส่าห์สอนสั่งยังไม่ยอม

เจ้าจะเป็นเช่นนี้นานเท่าใด                               ไม่สนใจหาวิชามาหล่อหลอม

เราปรานีแนะถ้อยคอยประนอม                       เจ้าไม่พร้อมรับฟังไม่ตั้งใจ

เจ้าเพิกเฉยเลยละสละสิ้น                                  ไม่ยลยินคำสอนไม่อ่อนไหว

เมื่อเดือดร้อนลำบากยากหทัย                            พายุภัยโหมพรวดเจ็บปวดครัน

เจ้าจะเรียกร่ำร้องและมองหา                            หวั่นวิญญาตะลึงแสนพรึงพรั่น

เราจะหลบหน้าหนีไม่มีวัน                                เจ้าจะหันไม่พบประสบเลย

จะหัวเราะเยาะเจ้าคราวทุกข์ยาก                      เพราะเจ้าอยากมัวเพลินทำเมินเฉย

ไม่รับรู้รับฟังทั้งไม่เคย                                        จะเอื้อนเอ่ยยำเยงเกรงพระองค์

ฉะนั้นเจ้าจะรับแต่ผลกรรม                               ที่ตนทำมากล้ำจะซ้ำส่ง

จะเจ็บป่วยล้มตายไม่พะวง                                 พระเจ้าลงอาญาถ้าลืมตน

แต่อวยพรแก่ผู้รู้จักเชื่อ                                       ช่วยทุกเมื่อทุกแหล่งทุกแห่งหน

เขาจะรอดปลอดภัยไม่อับจน                             อย่าดิ้นรนอย่าพรั่นอย่าหวั่นกลัว”

 

บทที่ 2 รางวัลของปัญญา

                ลูกเอ๋ยจงจดจำคำท่านสั่ง                    อย่าลืมหลังตั้งใจจำให้ทั่ว

ยินวาจาฉลาดรับประดับตัว                               เลิกเมามัวคิดค้นจนเข้าใจ

จงวอนขอความรู้ผู้เป็นเจ้า                                  สถิตเนานิจกาลวิมานใหญ่

แสวงหาวิชาเป็นกำไร                                        ดุจค้นได้สินทรัพย์ซ่อนลับตา

แล้วจะรู้เรื่องราวพระเจ้าชัด                              ปฏิบัติตามถ้อยคอยรักษา

ธ ประทานสติและปัญญา                                  หมั่นศึกษาวจนะของพระองค์

ทั้งจะทรงช่วยเหลือเกื้อหนุนนำ                      คนชอบธรรมซื่อสัตย์สมประสงค์

ทรงคุ้มครองชีพไว้ให้ดำรง                               ถ้าซื่อตรงอุทิศจิตเป็นพลี

                แม้นเชื่อถ้อยฟังคำพร่ำขานไข          รู้อะไรเที่ยงธรรมและถูกที่

รู้ว่าทำประการใดจึงจะดี                                    เจ้าจะมีปัญญาพาเพลิดเพลิน

ความเข้าใจแจ่มแจ้งและรู้จัก                             จะพิทักษ์ครองตนคนสรรเสริญ

ไม่ผลงผิดตามคำคนยอเยิน                                ไม่เผชิญเดินเฉียดส่อเสียดคน

บุคคลใดหมกมุ่นวุ่นกับบาป                              ชั่วร้ายหยาบสิงอยู่ดูสับสน

หลงระเริงความชั่วมืดมัวมน                             จักเป็นคนพึ่งไม่ได้อย่าไว้วาง

                ถ้อยคำเรากันเจ้าพ้นหญิงคนชั่ว       ที่หลอกยั่วด้วยคำหวานล้ำล่อ                            ๑๖

ไม่ซื่อต่อสามีแท้แน่นอนพอ                             ลืมทุกข์คำสัตย์ปฏิญญา

ถ้าเจ้าไปบ้านนางหวังเยี่ยมเยือน                      จะขอเตือนว่าอาจตายไม่พบหน้า

เหมือนย่างเท้าสู่แคว้นแดนมรณา                    รอดชีวามาได้นั้นไม่มี

                ใช้ชีวิตเช่นคนที่ทำดีจริง                   ประพฤติสิ่งชอบธรรมตามแบบที่

คนชอบธรรมไร้มลทินสิ้นราคี                          ชื่นชีวีในแดนแผ่นดินเรา

พระเป็นเจ้าจะกระชากลากอธรรม                  ฉุดชักนำจากเมืองไปมิให้เข้า

ทรงถอนรากคนชั่วบาปมัวเมา                          ขุดโค่นเขาทิ้งขว้างห่างแผ่นดิน

 

บทที่ 3 คำแนะนำชายหนุ่ม

                ลูกอย่าลืมถ้อยคำพ่อพร่ำสอน           พ่อวิงวอนจำใส่ใจไว้ให้ดี

คำสอนพ่อต่อชีพยืนชื่นจิตมี                             รุ่งเรืองนี้เลิศล้ำนำเจริญ

                อย่าให้ความซื่อสัตย์สมรรถมั่น         ภักดีนั้นแห้งหายกลายห่างเหิน

ผูกพันไว้รอบคอขออัญเชิญ                              อย่าละเมินจากรึกวางหว่างดวงใจ

ธ ทรงพอพระทัยในกิจนี้                                   ถ้าทำดีดังประสงค์จำนงได้

เมื่อเกี่ยวข้องผูกพันท่านผู้ใด                             ทรงโปรดให้สำเร็จเสร็จด้วยดี

                ลูกเอ๋ยจงวางใจในพระเจ้า                 จงน้อมเกล้าเชื่อฟังอย่างเต็มที่       ๕

อย่าพึ่งพาสิ่งใดในโลกนี้                                   เพราะไม่มีความจีรังทั้งเปลี่ยนแปลง

ประกอบกิจการใดใจคะนึง                               ระลึกถึงพระองค์ให้แน่วแน่

จะทรงชี้มรรคาพาชื่นแด                                   เป็นทางแท้ถูกต้องให้ลองเดิน

อย่าคิดว่าฉลาดแสนปราดเปรื่อง                      อย่าคุยเขื่องว่าแน่แค่ผิวเผิน           ๗

จงยำเกรงต่อพระองค์อย่าละเมิน                     อย่าเพลิดเพลินหลงผิดอย่าคิดทำ

ถ้าแม้นเจ้าเชื่อฟังดังกล่าวนี้                              เหมือนยาดีแผลหายไม่กรายกล้ำ

คลายระทมตรมเศร้าร้าวระกำ                           จะทรงทำให้ร้ายกลับกลายดี

                จงยกย่องพระเจ้าทั้งใจกาย               มอบถวายพืชผลของตนที่            ๙

เกิดจากพื้นดินเก่าที่เจ้ามี                                   เป็นผลดีเลิศล้ำจงนำมา

มอบสิ่งนี้พลีถวายให้พระเจ้า                           จะมีข้าวเต็มฉางวางรอท่า

เหล้าองุ่นมากล้นจนเกลื่อนตา                        สุดจักหาที่ใส่ให้เพียงพอ

          ลูกเอ๋ยจงคำนับรับคำเตือน         อย่าแชเชือนเลือนคำจำไว้หนอ

ทรงเปลี่ยนแปลงนิสัยและใจคอ                      ประดุจพ่อแก้ไขบุตรสุดภูมิใจ

ผู้ที่มีปัญญาจะพบสุข                                          แสนสนุกเริงร่าจะหาไหน

มีประโยชน์กว่าเงินเกินทรัพย์ใด                     ค่ายิ่งใหญ่กว่าทองกองเพชรมวล

สิ่งใดเปรียบปัญญาหาได้ไม่                              ต่อชีพให้ยืนมั่นนิรันดร์หวน

เพิ่มสินทรัพย์นับอนันต์อันค่าควร                   เกียรติทั่วถ้วนทั้งยศปรากฏมี

ปัญญาให้สุขสมภิรมย์ชื่น                                  ให้ราบรื่นปลอดภัยไปทุกที่

ปัญญาชนเป็นสุขทุกฤดี                                     ใช้ชีพนี้ดังไม้ต้นผลิตผลงาม

                พระเจ้าทรงเสกสรรค์สร้างโลกา      ด้วยปัญญาเกริกไกรให้เกรงขาม

ทรงจัดวางท้องนภาฟ้าแวววาม                         เอาไว้ตามที่นั่นด้วยปัญญา

พระปัญญาของท่านบันดาลให้                        มีน้ำไหลในแม่น้ำชื่นฉ่ำหล้า

โปรดให้เมฆเทฝนหล่นลงมา                           พสุธาเนืองนองรองฝนพรม

                ลูกเอ๋ยจงรักษาปัญญาไว้                     อีกเข้าใจถ่องแท้แลเหมาะสม

อย่าให้ห่างตัวเจ้าเฝ้านิยม                                   จักชื่นชมสุขสันต์นิรันดร

เจ้าจะรอดตลอดไปในหนทาง                          พ้นทุกอย่างปลอดภัยทรงไถ่ถอน

ไม่สะดุ้งล้มร่างหว่างสัญจร                               ทรงอาทรให้พ้นพลันอันตราย

เมื่อเข้านอนหลับใหลไม่ผวา                             จะนินทราสนิทสมอารมณ์หมาย

ไม่หวั่นกลัวความพินาศกราดทำลาย                คนชั่วร้ายดุจพายุที่ดุดัน

พระเจ้าจะพิทักษ์รักษาไว้                                  ให้ปลอดภัยพ้นผิดทรงบิดผัน

พระเจ้าทรงคุ้มครองและป้องกัน                     พ้นคับขันพ้นกับดักจับตัว

จงทำดีต่อผู้ที่สมควรได้                                       รีบเร็วไวช่วยเพื่อนบ้านเจือจานทั่ว

อย่ารอรุ่งพรุ่งนี้นั้นอาจพันพัว                          เสนอตัวคลี่คลายกลายแบ่งเบา

อย่าวางแผนทำลายใส่ร้ายเพื่อน                      เพราะบ้านเรือนชิดใกล้ไว้ใจเจ้า

อย่าเถียงใครไร้เหตุผลด้นดันเอา                    ในเมื่อเขาไม่มีจิตคิดร้ายตน

อย่าอิจฉาพร่ำบ่นคนใจร้าย                               อย่ามุ่งหมายทำตัวเช่นชั่วฉล

พระเจ้าเกลียดจริงหนอทุรชน                         ทรงรับคนชอบธรรมไม่อำพราง

ทรงสาปแช่งเรือนชานบ้านคนชั่ว                   อวยพรทั่วบ้านคนดีไม่มีสร่าง

ไม่โปรดคนอวดผยองลำพองกาง                   คนท่าทางเจียมตนสนพระทัย

คนที่มีปัญญามหาศาล                                         ธ ประทานเกียรติยศปรากฏใกล้

แต่คนเขลาเบาปัญญาน่าอายใจ                        หลบเร้นไกลขายหน้าไม่กล้ามอง

 

บทที่ 4 ประโยชน์ของปัญญา

                ลูกเอ๋ยฟังบิดาก่อนท่านสอนสั่ง        สนใจฟังทั้งมวลอย่างถ้วนถี่

จะเข้าใจแน่นอนคำสอนดี                                 จดวจีจำถ้อยร้อยเรียงคำ

เมื่อพ่อยังเป็นเด็กเล็กเยาอยู่                               พ่อเอ็นดูแม่รักใคร่เกินใครก้ำ

เป็นลูกโทนคนหนึ่งซึ่งเด่นนำ                         ปู่เคยพร่ำสอนพ่อไว้พอแรง

ว่า “จงจำคำวอนพ่อสอนไว้                              ให้เจนใจจริงจังดั่งแถลง

อย่าลืมเลือนวจีที่สำแดง                                     แม้นแสวงตามสั่งชีพยั่งยืน

จะเสาะหาปัญญาเอามาไว้                                 ความเข้าใจแสวงหาพาจิตชื่น

อย่าเพิกเฉยเลยหายกลับกลายกลืน                  เหนือสิ่งอื่นอย่าลืมคำพ่อพร่ำมา

อย่าทอดทิ้งพระปัญญาอย่าลืมเลือน                ซึ่งเปรียบเหมือนแม่ปกป้องครองรักษา

จงรักเธอผูกพันมั่นวิญญา                                  เธอเมตตาคุ้มครองปราศผองภัย

เสาะแสวงปัญญาพาให้จริง                              เพราะเป็นสิ่งฉลาดล้ำที่ทำได้

แม้นว่าจะเคยรับสรรพ์สิ่งใด                             จงเข้าใจให้ถ่องแท้แน่ฤดี

พระปัญญาลูกรักเถิดจักเกิดผล                         บันดาลดลให้ลูกจักมีศักดิ์ศรี

กลายเป็นคนสำคัญอันเลิศดี                              เสริมชีวีสูงส่งพาชื่นชม

จงกอดพระปัญญามาแนบไว้                            เธอจะให้เกียรติยศปรากฏสม

เป็นมงกุฎสูงค่าอย่าปรารมภ์                             เกียรตินิยมสวมใส่ให้ลูกรัก”

                ลูกเอ๋ยฟังถ้อยคำพ่อพร่ำชี้                  ชีพเจ้านี้จะยืนยงคงประจักษ์

พ่อสอนให้ปัญญามีเป็นที่พัก                            จงตระหนักดำเนินไปให้ถูกทาง

ไม่มีสิ่งใดขวางทางชีวิต                                     ถ้าเจ้าคิดฉลาดเดินอย่าเพลินยาง

ยามเจ้าวิ่งว่องไวไม่ละวาง                                  แต่เรือนร่างไม่สะดุดหยุดล้มลง

จงจำสิ่งที่เจ้าเรียนเพียรศึกษา                            รักวิชายิ่งชีวิตคิดเสริมส่ง

จงรักษาเอาไว้ให้ดำรง                                        ยึดมั่นคงระวังเป็นอย่างดี

อย่าไปสู่ที่คนชั่วชอบมั่วสุม                               อย่าตามกลุ่มคนชั่วช้าน่าบัดสี

จงอยู่ห่างคนทรามชั่วกลั้วราคี                           รีบหลีกลี้ไปยังทางเดินตน

คนชั่วหลับไม่ลงคงเฝ้าคิด                                 ไม่ทำผิดสักวันพลันสับสน

ได้ทำร้ายหมายมาดอาฆาตคน                           ให้ทุกข์ทนจึงระงับหลับสบาย

การทารุณเป็นอาหารโปรดปรานนัก               คนชั่วมักทำกับคนจนเสียหาย

วิถีทางคนชอบธรรมล้ำพรรณราย                    สว่างฉายดุจแสงแห่งอรุณ

ทางคนชั่วบาปร้ายคล้ายคืนค่ำ                          ดูมืดคล้ำทั่วไปให้ว้าวุ่น

เขาล้มคว่ำคะมำกลิ้งยิ่งเซซุน                             สะดุดหมุนมองไม่เห็นเป็นสิ่งใด

                ลูกเอ๋ยจงจดจำถ้อยคำพ่อ                    อย่ารั้งรอเฉยเชือนเลือนไถล

เข้าหูซ้ายออกหูขวาหาสนใจ                             พ่อสอนไว้ให้สมัครรักวาจา

ผู้เข้าใจชัดแจ้งแห่งวจี                                         ชีวิตมีและเข้มแข็งแรงแกร่งกล้า

ความคิดเป็นที่มาแห่งแหล่งชีวา                       ดุจมหาสมบัติล้วนควรระวัง

อย่าพร่ำปดลดเลี้ยงเที่ยวพูดพล่อย                    หรือกล่าวถ้อยให้หลงคิดผิดความหวัง

ทำสิ่งมวลล้วนซื่อยิ่งทำจริงจัง                           อย่าปิดบังเพื่อตนได้พ้นอาย

ตนกระทำกิจใดให้รู้แน่                                     ทำสิ่งแท้ถูกถ้วนเร่งขวนขวาย

หลีกความชั่วเดินถูกทางก้าวย่างกราย             อย่าผันผายเดินออกนอกหนทาง

 

บทที่ 5 เตือนในเรืองผิดประเวณี

                ลูกเอ๋ยจงเข้าใจในถ้อยคำ                   ซึ่งเลิศล้ำด้วยปัญญาใฝ่หาได้

ประพฤติตนเหมาะสมบ่มจิตใจ                        วาจาให้เห็นอยู่ความรู้มี

ริมฝีปากภรรยาเขาเคล้ารสหวาน                      จะเปรียบปานน้ำผึ้งซึ้งเหลือที่

จูบของนางที่โลมเคล้าเร้าฤดี                             ดุจดังมีน้ำมันมะกอกพอกชโลม

ยามทุกสิ่งผ่านไปให้ขมขื่น                                ร้าวสุดฝืนชื่นกลับเศร้าเข้าทับโถม

นางพาเจ้าเข้านรกหมกไหม้โทรม                    นางใช้โฉมชวนเชิญเดินไปตาย

นางเตลิดเพริดไปเจ้าไม่รู้                                   ไม่เดินสู่ทางชีวิคิดหนีหน่าย

ลูกเอ๋ยฟังพ่อจะอธิบาย                                       พ่อมุ่งหมายคอยเตือนอย่าเลือนคำ

จงอยู่ห่างหญิงอย่างนั้นอย่าผันผ่าน                ประตูบ้านอย่าใกล้เดินกรายย่ำ

ขืนเข้าไปคนอื่นกลับรับเกียรติล้ำ                     คนโฉดทำให้วายตายก่อนวาร

คนแปลกหน้าจะริบหยิบทรัพย์สิน                  สมบัติสิ้นคนอื่นครองจ้องหักหาญ

เจ้าจะวายตายอย่างทรมาน                                 ร่างแหลกลาญเนื้อหนังผุพังไป

เจ้าจะบ่นเพ้อพร่ำรำพันว่า                                 “ทำไมหนาฉันไม่เข็ดเหตุไฉน

ไม่ยอมให้ใครสอนน่าอ่อนใจ                           ทำฉันใดไม่ถ่อมยอมฟังครู

ไม่ใส่ใจจำจำคำสั่งสอน                                     ไม่อาทรร้อนจิตคิดอดสู

ประพฤติผิดเรื่อยไปไม่น่าดู                               จึงอายผู้คนทั้งหลายขายหน้าจริง”

จงซื่อตรงคงมั่นรักภรรยา                                 ปรารถนานางเดียวกลมเกลียวยิ่ง                     ๑๕

มีลูกกับหญิงอื่นไซร้ได้แอบอิง                         จะพึ่งพิงไม่ได้เขาไม่แล

ลูกเติบใหญ่ควรยิ่งนักจักช่วยเหลือ                  ใช่หนุนเกื้อคนแปลกหน้าหาเผื่อแผ่

จงสุขสันต์กับภรรยาอย่าเปลี่ยนแปร               ใฝ่รักแท้หญิงเดียวที่ร่วมวิวาห์

นางแสนงามสวยสง่าดูท่าทาง                          ดุจนางกวางรวยเล่ห์เสน่หา

นางเสนอบำเรอสุขปลุกวิญญา                         แนบอุราด้วยรักประจักษ์ใจ

โอ้ลูกเอ๋ยเหตุใดเล่าเฝ้าเจือจาน                         แจกรักหวานหญิงอื่นดื่นไฉน

ภรรยาเขาสวยสล้างหรืออย่างไร                      จึงติดใจหลงเสน่ห์เล่ห์รักนาง

พระเจ้าทรงทอดพระเนตรสังเกตดู                 ธ ทรงรู้ทุกแห่งแจ้งกระจ่าง

เห็นสิ่งที่เจ้าทำอย่าอำพราง                               ในหนทางจรจรัลท่านเฝ้ามอง

อันความบาปหยาบล้นของคนชั่ว                     เป็นกับดักกักตัวทั่วทั้งผอง

ตรึงตราบาปแนบเนาเข้าจับจอง                       และยึดครองตนนี้ตราบชีวิต

เขาต้องสิ้นชีพวายสลายไป                                เพราะเขาไม่สามารถปรับบังคับจิต

ความโง่เขลาเบาใจไร้ความคิด                          พาชีพปลิดปลงลงหลุมเอย

 

บทที่ 6 เตือนต่อไปอีก

                ลูกเอ๋ยเจ้าค้ำประกันทำสัญญา           เป็นหน้าหน้าลูกหนี้ที่ใครบ้าง

คำสัญญาเจ้าเป็นเช่นกับวาง                              คอยดักขวางบังคับจะจับตัว

เจ้าก็ตกอยู่ในใต้อำนาจ                                      เจ้าจะพลาดหลุดพ้นได้เป็นไททั่ว

จงรีบขอเลิกสัญญาอย่าพันพัว                          เจ้าอย่ามัวหลับนอนพักผ่อนคลาย

เจ้าจงปลีกหลีกลี้หนีจากกับ                               ที่ดักจับโดยพลันอย่าทันสาย

เหมือนวิหคหรือกวางเร้นร่างกาย                    หนีความตายจากนายพรานชำนาญไพร

 

ตักเตือนอีก

          อุทาหรณ์สอนกมลคนเกียจคร้าน     ควรดูงานชีวิตมดบทเรียนให้                            ๖

ไร้หัวหน้าผู้นำนำครรไล                                   ไม่มีใครปกครองป้องภัยพาล

แต่มันสะสมอาหารไว้นานช้า                           หว่างเวลาหน้าร้อนอันอ่อนหวาน

เผื่อไว้กินหน้าหนาวอันยาวนาน                      อิ่มสำราญเหล่ามดไม่อดเลย

มนุษย์ที่เกียจคร้านงานทั้งหลาย                       มัวนอนสายรอเรื่อยช้าเฉื่อยเฉย

อีกเมื่อใดลุกขึ้นตื่นดังเคย                                  เขากลับเอ่ยของีบเดี๋ยวครู่เดียวพอ

ขอกอดอกให้สบายกายสักพัก                           ไม่ประจักษ์ยามหลับพับนั้นหนอ

ความยากจนโจมจู่ประตูรอ                                ดังพวกทรชนปล้นสะดม

                คนชั่วช้าเจรจามุสานัก                       เพยิดพยักขยับตาทำท่าข่ม       ๑๒-๑๓

ใช้ลิ้นลวงหลอกหลอนย้อนคารม                    ปากโสมมพร่ำไปไม่มีจริง

ใจคิดคดปดพลางวางแผนชั่ว                            ทุกแห่งทั่วยุยงส่งเสริมยิ่ง

ให้แตกร้าวเดือนร้อนห่อนประวิง                   ไม่หยุดนิ่งก่อนกวนล้วนวุ้นวาย

ด้วยเหตุนี้เขาไซร้ได้ประสบ                             ต้องผ่านพบหายนะสิ้นสลาย

ไม่รู้ตัวจะเจ็บช้ำซ้ำมลาย                                    ถึงปางตายมอดม้วยด้วยคารม

                พระเจ้าเกลียดชังคนมักง่าย             สันดานร้ายของมนุษย์สุดขื่นขม                    ๑๖

เจ็ดประการอ้ารงไว้ไม่นิยม                              ทรงอบรมเผยวจีพร่ำชี้แจง

เกลียดทีท่ายโสทำโอหัง                                     สุดแสนชังชิ้นคดปดเสแสร้าง

มือฆ่าคนบริสุทธิ์จุดบาปแรง                            ใจแอบแฝงคิดชั่วกลั้วแผนการณ์

เกลียดคนเร่งคลาไคลไปทำชั่ว                        คนเมามัวมุสาแกล้วว่าขาน

คนยุยงยั่วเย้าเฝ้าระราน                                    ก่อรำคาญเพื่อนพ้องต้องร้อน

 

เตือนเรื่องผิดประเวณี

 

                ลูกเอ๋ยจงทำตามคำพ่อสอน                แม่พร่ำวอนเตือนย้ำเพื่อจำได้

คำพ่อแม่มีค่ากว่าสิ่งใด                                       จำติดใจจริงจังให้ยั่งยืน

เจ้าจะไปทางไหนได้ทั้งนั้น                              คำสอนท่านนำหน้าพาจิตชื่น                                     

จะคุ้มครองป้องภัยในค่ำคืน                              แนะนำอื่นทุกอย่างยามกลางวัน

พระบัญญัติและคำพร่ำสอนสั่ง                        ประดุจดังสว่างแสงแจ้งเฉิดฉัน

วินัยแนะแต่สิ่งยิ่งสำคัญ                                     ให้รู้กันอยู่อย่างไรไฉนดี

จะป้องกันเจ้าไว้ให้พ้นหญิง                             ใจทรามยิ่งกลิ้งกลอกหลอกเหลือที่                 

พ้นคำลวงบ่วงล่าของนารี                                  มีสามีแล้วยังกล้ามานอกใจ

อย่ายอมให้โฉมงามของนางนั้น                       มาปลุกขวัญมั่นคงเคลิ้มหลงใหล

หลบดวงตาเจ้าชู้ดูว่องไว                                    ซึ่งนางใช้เป็นกับจับไม่วาง

ขนมชิ้นหนึ่งหนอพอสำหรับ                           จะแลกกับโสเภณีที่รับจ้าง

แต่การผิดประเวณีมิมีทาง                                  สูญทุกอย่างสิ่งสร้างสรรค์ต้องบรรลัย

เล่นกับไฟมือจะไหม้มิใช่หรือ                          แม้เดินทื่อบนถ่านเล่าเท้าพองไหม

หลับนอนกับเมียคนอื่นขืนทำไป                     จะต้องได้รับกรรมเช่นเดียวกัน

ขโมยหิวโหยหาลักอาหาร                                 ไม่ถูกการดูหมิ่นสิ้นหวาดหวั่น

แม้นเขาถูกจับได้วิ่งไล่ทัน                                  ใช้คืนพลันเจ็ดเท่าที่เขามี

ประเวณีใครพลาดไปไร้ความคิด                      เขาทำผิดผลาญตนจนป่นปี้

อัปยศหมดเกียรติซ้ำเขาย่ำย่                                ถูกราวีทำร้ายอับอายคน

สามีโกรธครั้งใดไม่มากเท่า                               ยามเมื่อเขาหวงแหนแสนสับสน

จะแก้แค้นแทนทดเกินอดทน                           ทำร้ายจนหนำใจไม่เพลามือ

เขาจะไม่ยอมรับค่าปรับใด                                 สิ่งชดใช้ไม่คุ้มค่าน่ายึดถือ

ยามโกรธขึ้งลมหึงจัดพัดกระพือ                      ใครยุดยื้ออย่างไรไม่หายเลย

 

บทที่ 7

                ลูกเอ๋ยจงจดจำพ่อพร่ำสอน                พ่อวิงวอนให้ทำตามคำขอ

ชีวิตลูกจะดำรงยืนยงพอ                                    สมใจพ่อบรมร่ำซ้ำตักเตือน

รักษาตัวดังดวงตาเหมือนว่าไว้                          ระวังใจจดจำทำให้เหมือน

จงสนิทชิดปัญญาอย่าละเลือน                          เปรียบเสมือนพี่สาวของเจ้าเอง

จงเข้าใจปัญญาดุจสหาย                                     สนิทกายคุ้มกันมารข่มเหง

พ้นละเมิดภรรยาเขาเฝ้ายำเกรง                        หลีกตนเองจากคำย้ำล่อลวง                                             

 

หญิงที่ผิดศีลธรรม

 

                เมื่อพ่อมองหน้าต่างอย่างเลื่อนลอย  เห็นหนุ่มน้อยอ่อนหัดให้เป็นห่วง

หนุ่มหน้าโง่งมงายกระหายทรวง                    จะถูกลวงให้หลงลงบ่วงมาร

จวนพลบค่ำมืดมัวสลัวราง                                 เดินคลำทางมุ่งหน้ามาใกล้บ้าน

หญิงแสนกลปรากฏร่างวางแผนการณ์           นางหน้าด้านกล้าคิดผิดศีลธรรม

ทำทียืนลับล่อรอคอยดัก                                     คอยพยักเยื้องกรายในยามค่ำ

ใช้มารยาอ่อนช้อยคอยชักนำ                            ให้ถลำเลยเพลินเดินตามนาง

มธุรถ้อยร้อยเล่ห์เสแสร้างว่า                             “ดิฉันมาหาคุณเป็นบุญสร้าง

ยินดีเหลือเมื่อพบไม่อำพราง                             ดิฉันวางเครื่องถวายไหว้บูชา

มีเนื้อดีที่เหลือจากถวาย                                      แสนเสียดายถ้าคุณเมนไม่มาหา

ผ้าปูนอนอบร่ำกลิ่นนานา                                  กฤษณามดยอบและอบเชย

สีสดสวยงามมากจากอียิปต์                                ต่อกระซิบกอดอ้วนวอนเฉลย

จะสบสุขตลอดคืนแม้นชื่นเชย                         อย่าละเลยเสียเปล่าไม่เข้าการ

อันสามีของดิฉันนั้นไม่อยู่                                 เขาไปสู่ทางไกลไม่กลับบ้าน

พกเงินสดมากมายหลายทะนาน                      ไปประมาณสองอาทิตย์คิดกลับเรือน”

                นางคนบาปหยาบถ่อยนางร้อยเล่ห์   ใช้เสน่ห์ชั่วร้ายหาใดเหมือน

มานพน้อยตามชะแง้ไม่แชเชือน                     ดูเสมือนจูงวัวไปคั่วแกง

เหมือนกวางน้อยเดินลู่ไปสู่บ่วง                       พรานทะลวงลูกธนูทะลุแหล่ง

เหมือนปักษาร่อนไพรไม่ระแวง                      ติดตะแกรงตาข่ายไม่รู้ตัว

หารู้ไม่ว่าชีวิตจะปลิดปลด                                 ต้องสูญหมดสิ้นหมายสลายทั่ว

ลูกเอ๋ยฟังพ่อกล่าวอย่าเมามัว                             ให้หญิงชั่วชนะได้ไม่มีทาง

อย่าละเมอเพ้อพร่ำทำเสียหาย                           นางทำลายเท่านั้นใช้สรรค์สร้าง

นางหยิบยื่นความตายไม่เว้นวาง                       ถ้าเจ้าย่างเยื้อก้าวตามเข้าเรือน

 

บทที่ 8 สรรเสริญสติปัญญา

                ฟังซิ เสียงปัญญาร้องเรียกแล้ว         กังวานแว่วสำเนียงเสียงเหตุผล

ยืนเรียกร้องบนยอดเขาเร้ากมล                         ตามถนนทางแยกแทรกเสียงซึม

เธอเรียกขานหวานคำย้ำให้รู้                             ที่ประตูเมืองใหญ่ไยนิ่งขรึม

“มนุษย์เอ๋ยง่วงเหงาโง่เง่าพึม                           เป็นฟ้าครึ้มเมฆฝนหม่นอารมณ์

อยากจะขอถามไถ่ในโลกนี้                               ใครก็ดีตอบหน่อยถ้อยเหมาะสม

รู้จักโตเติบกล้าอย่าโง่งม                                     เป็นคนคมรู้คิดพินิจดู

เราชี้แจงแสดงถ้วนล้วนเรื่องจริง                     ทุกทุกสิ่งถูกแท้แน่ใจอยู่

ชังคำเท็จปกปิดคิดนอกครู                                 เจ้าก็รู้กระจ่างเป็นอย่างดี

ส่วนผู้ที่เข้าใจความหมายชัด                             สารพัดง่ายดายไปทุกที่

เลือกคำสอนแทนเงินอันมากมี                         ความรู้ดีเลือกแทนแผ่นทองคำ

อันปัญญามีค่ากว่าเพชรพลอย                          มณีร้อยราคาค่าตกต่ำ

ไม่อาจเทียบเปรียบได้ไร้ทรงนำ                        ทุกถ้อยคำพริ้งเพริดเลิศวจี

ความยำเกรงพระเจ้าของเรานั้น                       สิ่งสำคัญเกลียดชั่วกลัวหลีกหนี

พระเจ้าชังความยโสและอวดดี                         ชังวิถีทางชั่วกลั้วอบาย

ทรงตรัสว่าเราเป็นผู้วางแผน                             ทรงเป็นแก่นแกนกลางทางทุกสาย

ทรงรอบรู้เข้มแข็งแกร่งร่างกาย                        ทรงคิดหมายมุ่งมั่นจัดสรรดี

ช่วยกษัตริย์ปกป้องครองประเทศ                     รักษาเขตแดนไว้ให้คงที่

ช่วยผู้ตรากฎหมายตรงมั่นคงดี                          ให้เกิดมียุติธรรมมาค้ำจุน

เราช่วยผู้ปกครองได้ไม่ยั้งหยุด                         รัฐบุรุษจ้าวนายรับสนับสนุน

ช่วยทุกคนในโลกกว้างเสริมสร้างคุณ             ก่ออบอุ่นมั่นใจให้ปกครอง

เรารักผู้ที่เขารักเราด้วย                                        เราจะช่วยชี้ชัดไม่ขัดข้อง

จะเชิดชูเกียรติยศให้เรืองรอง                           ให้ครอบครองความสำเร็จเสร็จสมใจ

สิ่งทั้งหลายที่ได้จากเรานั้น                                ของสำคัญเลิศค่ากว่าไหนไหน

ดีกว่าเงินบริสุทธิ์ผุดอำไพ                                  ดีกว่าได้ครอบครองทองนพคุณ

เราเดินในความสว่างทางชอบธรรม                เป็นผู้นำเอื้อเฟื้อคอยเกื้อหนุน

เรามอบทรัพย์มากมายไว้เจือจุน                        เราให้ทุนเงินทองกองเต็มเรือน

แต่กาลก่อนโบราณนานมาแล้ว                        ทรงวางแนวงานแปลกชิ้นแรกเพื่อน

คือสร้างข้าขึ้นมาไม่แชเชือน                             ก่อนโลกเยือนเยี่ยมหน้ามาดูกัน

ข้าเกิดก่อนภูเขาใหญ่ไศลชัน                            ก่อนสร้างสรรค์ทุ่งนาและหญ้าดิน

พระองค์จัดท้องฟ้าข้าก็เห็น                              ทรงขึงเส้นขอบฟ้าวนมาสิ้น

ทรงโปรดให้ฟ้าทาบอาบเมฆินทร์                   ทรงผันผินน้ำให้ไหลล้นมา

ทรงบัญชาสั่งไว้หมายกำหนด                          ทะเลลดลงได้ไม่ขึ้นหนา

ให้รักษาระดับปรับอัตรา                                    ตามบัญชาขององค์พระทรงไชย

ข้าอยู่นั่นเมื่อพระองค์ทรงสร้างโลก                อุปโลกน์ข้าเป็นนายช่างใหญ่

อยู่เคียงข้างพระองค์ตลอดไป                           ทรงชื่นใจชื่นตามีข้าเคียง

ข้ามีความสุขเสมอเมื่อเข้าเฝ้า                             ทรงเป็นพระเจ้าสุดยอดแท้เที่ยง

ข้าสุขใจได้เห็นโลกพร้อมเพรียง                      อีกรายเรียงมวลมนุษย์สุดปรีดา

                “ชายหนุ่มเอ๋ยนั่งนิ่งฟังเราเถิด         เจ้าจะเกิดสุขสันต์และหรรษา                           ๒๒

จงจดจำคำสอนพระบิดา                                    ใส่อุราเจ้าไว้ให้แสนนาน

คนที่ฟังคำเราจะมีสุข                                          ไร้ความทุกข์สดใสเกินไขขาน

เขามารอพบอยู่ดูชื่นบาน                                    แอบหน้าบ้านคอยฟังสั่งเข้ามา

ใครแสวงหาพระเจ้าแล้วจะพบ                        จะประสบชีพใหม่ได้หรรษา

คนชังเราจะพานพบมรณา                                สิ้นชีวาตายเป็นไม่เห็นกัน”

 

บทที่ 9 สติปัญญาและความโง่เขลา

                ปัญญาสร้างบ้านตนไว้บนเสา          มั่นคงเท่าเทียมทนเจ็ดต้นถ้วน

แล้วฆ่าสัตว์เลี้ยงฉลองร้องเชิญชวน                เครื่องเทศกวนผสมเหล้าเขาจัดวาง

ให้สาวใช้เข้าในเมืองขึ้นเบื้องบน                   ร้องเรียกคนตะโกนกู่ผู้อยู่ล่าง

เชิญคนเขลาเบาปัญญาเดินมาพลาง                ของทุกอย่างอาหารเหล้าเข้ามากิน

ทิ้งเพื่อนฝูงโง่เง่าขลาดเขลาไป                         อย่าสนใจจงเหินห่างจืดจางสิ้น

ดำรงชีพตามปัญญาเป็นอาจิณ                          ทางชีวินหมดจดดูงดงาม

                ถ้าสอนคนอวดดีที่ทะนง                    เจ้าก็คงถูกรังเกียจเขาเหยียดหยาม

ถ้าว่ากล่าวคนชั่วต่ำซ้ำเลวทราม                        ถูกติดตามรังควานพานเจ็บตัว

อย่าสอนคนทะนงใจให้ใฝ่ดี                             เขาจะมีความเกลียดเดียดฉันท์ทั่ว

แต่สอนคนฉลาดไซร้ไม่ต้องกลัว                     เขายอมตัวยกย่องเจ้าเฝ้าบูชา

ถ้อยคำที่เจ้ากล่าวแก่เหล่าปราชญ์                     เขาฉลาดยิ่งล้ำซ้ำมีค่า

คนชอบธรรมที่เจ้ากล่าววาจา                            เพิ่มวิชาความรู้ให้คู่ควร

จงยำเยงเกรงกลัวพระเจ้าก่อน                          จะทรงสอนให้เปรื่องปราดฉลาดถ้วน

รู้จักองค์พิสุทธิ์แท้แน่ทั้งมวล                            จะเลิศล้วนรอบรู้ผู้ชำนาญ

อายุยืนยาวนั้นเพราะปัญญา                              ถ้าใฝ่หามีกำไรดังไขขาน

แม้นเพิกเฉยต่อปัญญาพาร้าวราน                    ทรมานรับทุกข์สิ้นสุขใจ

ความโง่เขลาเหมือนหญิงด้านหน้ากร้านยิ่ง   หน้าทนจริงดื้อดันด้านไฉน

ความโง่เง่าเบาปัญญาพาเป็นไป                       ส่งเสียงให้เอ็ดลั่นสนั่นดัง

นางนั่งคอยเฝ้าอยู่ประตูเรือน                            เยี่ยมหน้าเยือนจากข้างบนที่ตนนั่ง

เรียกผุ้คนที่ผ่านมาน่าชิงชัง                               บางคนยังมีกิจกรรมกระทำกัน

“เชิญเข้ามาเถิดหนาพวกหน้าโง่”                  นางกล่าวโวขึงขังเสียงดังลั่น

ส้มขโมยหวานกว่าใครเขาให้ปัน                     อาหารมันอร่อยแท้แม้ฉกชิง

บุคคลใดเผลอจิตคิดหลงเชื่อ                             จะเป็นเหยื่อของนางอย่างดียิ่ง

ผู้หานางเป็นอย่างไรไม่รู้จริง                            เขาจมดิ่งลงนรกหมกโลกันตร์

 

บทที่ 10 สุภาษิตของซาโลมอน

                ลูกที่มีปัญญาเลิศมีค่านัก                     บิดาจักภูมิใจหาใดเท่า

มารดาต้องเสียใจไม่บางเบา                               ถ้าลูกเขลาโง่งมตรมฤทัย

สิ่งที่ได้ไม่ดีแท้แก่เจ้าหนา                                  หากได้มาด้วยทุจริตผิดวิสัย

สุจริตช่วยตนพ้นบรรลัย                                     ชีพปลอดภัยพ้นผ่านพาลนานา

พระเจ้าไม่ปล่อยปละละคนดี                            ให้เขามีความโหยหิวต้องนิ่วหน้า

ส่วนคนชั่วไม่โปรดปรานประทานมา             จะใฝ่หาสิ่งต้องการไม่พานพบ

ความเกียจคร้านทำให้คนยากจนนัก                แต่งานหนักจักรวยใหญ่ไม่รู้จบ

คนฉลาดเก็บพืชพันธุ์ตามกาลครบ                  คนนอนซบหน้าเกี่ยวไซร้ควรอายจริง

คนทำดีตลอดไปได้รับพร                                  ถ้อยยอกย้อนคนชั่วชาติร้ายกาจยิ่ง

คำพูดแฝงความแรงร้ายหมายอ้างอิง                ไม่ประวิงเอือนอรรถประหยัดคำ

คนทั้งหลายจำคนที่ทำดีไว้                                เหมือนพรให้หมายมอบชอบชื่นฉ่ำ

แต่คนชั่วไม่มีใครใฝ่จดจำ                                  คนทรามต่ำถูกเบือนเขาเลือนตน

คนฉลาดทำตามคำแนะนำดี                              ส่วนคนที่พูดโง่พล่อยย่อยยับป่น

คนซื่อสัตย์ปลอดภัยไม่ร้อนรน                         ทุจริตชนถูกจับได้ให้หมองมัว

พูดไม่จริงจักยุ่งยากลำบากใจ                            ส่วนผู้ใดพูดตรงมีสันติทั่ว

คำคนดีดุจน้ำบ่อหล่อชีพตัว                               คำคนชั่วทำลายร้ายฉกรรจ์

ความเกลียดชังยังให้ได้เดือนร้อน                    ความรักซ่อนความขุ่นใจได้มหันต์

คนฉลาดมีวาทะสาระครัน                                 คนโล่นั้นรับโทษเคราะห์เพราะถ้อยคำ

คนฉลาดหาวิชาคอยสะสม                                โง่บรมแกว่งบาทาหาเสี้ยนย่ำ

สมบัติป้องคนรวยช่วยหนุนนำ                         ความยกซ้ำทำลายคนจนเจียนตาย

บำเหน็จคนดีคือชีวิต                                           ทำบาปผิดครั้งเดียวถลำทำบาปหลาย

ยอมฟังคำเตือนสอนห่อนชีพวาย                     คนผิดร้ายไม่รับกลับมีภัย

คนมุสาชังเขาอื่นดาษดื่นถม                              คนโง่งมพูดนินทาแทนปราศรัย

ยิ่งพูดพ่นบาปล้นจนบรรลัย                              แม้คนใดฉลาดเฉยเงียบเลยพลัน

คำคนดีดุจเงินที่พิสุทธิ์ผ่อง                                ความคิดของคนชั่วไซร้ไร้ค่านั้น

ถ้อยดีมีประโยชน์ล้นชนอนันต์                        ความโง่นั้นฉุดคร่าพล่าชีวี

พรพระเจ้าจักช่วยให้รวยได้                              งานหนักไซร้หาได้ช่วยรวยกว่านี่

คนโง่ทำผิดพลั้งยังยินดี                                      ฉลาดมีความเพลินได้ใช้ปัญญา

พายุพัดคนชั่วฉลพ้นมรรคา                               คนซื่อพาให้รอดปลอดภัยพาล

อย่าหวังให้คนเกียจคร้านทำการใด                 จะทำให้โกรธาพาร้าวฉาน

เจ้าจะร้องไห้ระงมเฝ้าซมซาน                          ขมขื่นมานเพราะเขาทำเจ้าตรม

อายุเจ้ายาวยืนมากหากเกรง ธ                           คนชั่วจะตายก่อนกาลวารเหมาะสม

ความหวังของคนดีให้ใจชื่นชม                        คนชั่วล้มสิ้นหวังต้องพังภินท์

ทรงคุ้มครองคนที่บริสุทธิ์                                  ทรงไม่หยุดทำลายคนผิดจนสิ้น

คนดีปลอดภัยเร้นเป็นอาจิณ                              ในแผ่นดินคนชั่วช้าไม่กล้ำกราย

คนดีกล่าวถ้อยถ้วนล้วนฉลาด                           คนชั่วชาติหุบปากนิ่งยิ่งเงียบหาย

คนดีพูดถูกกาละจะสบาย                                   คนชั่วร้ายพูดให้ช้ำระกำทรวง

 

บทที่ 11

                พระเจ้าเกลียดคนลวงถ่วงตาชั่ง        ไม่หยุดยั้งพอพระทัยคนใจซื่อ

คนยโสต้องอับอายเมื่อปลายมือ                        จงยึดถืออ่อนน้อมถ่อมแหละดี

ความสุจริตนำวิถีคนดีตาม                                  ความคดทรามทำลายโกงลงป่นปี้

เงินไม่ช่วยให้พ้นตายวายชีวี                             แต่ความดีช่วยชนพ้นความตาย

ความดีช่วยคนซื่อไว้ไม่มีคลาย                          คนคดวายติดกับโลภละโมบตน

ธ คุ้มครองคนดีหายคลายทุกข์ทน                    ความยากล้นจะตกลงตรงคนทราม

ถ้อยคำของคนที่ไม่มี ธ                                        ถ้อยนั้นจะทำลายคนมากล้นหลาม

ถ้อยฉลาดคนดีจะพยายาม                                  ใช้ข้อความช่วยคนทุกหนทาง

บ้านเมืองจักปรีดิ์เปรมเกษมสันต์                      คนซื่อพลันสุขีไม่มีสร่าง

เขาโห่ร้องยินดีมิอำพราง                                   เมื่อเห็นร่างคนชั่วร้ายล้มตายลง

เมืองใหญ่โตก็เพราะมีคนดีอยู่                          คำพูดผู้ชั่วร้ายทำลายส่ง

เป็นการเขลาพูดหมิ่นใครด้วยใจจง                 ฉลาดคงเงียบเลยเฉยแหละดี

คนปากบอนไม่มีใครไขความลับ                      มั่นใจกับคนวางใจได้เต็มที่

ชาติล่มจมผู้นำไปนั้นไม่มี                                  ยิ่งทวีที่ปรึกษาพาปลอดภัย

ประกันคนแปลกหน้าหาทุกข์ใส่                     อย่าเข้าไปใกล้ชิดวินิจฉัย

หญิงสง่าชนนิยมงามสมวัย                               หญิงที่ใจไร้ความดีนี้น่าอาย

             คนเกียจคร้านนานไปไม่มีเงิน          หน้าเลือดเกินรวยนักมักสมหมาย                                   

ถ้าใจดีทำดีล้นตนสบาย                                      ถ้าใจร้ายทำตัวเจ็บเหน็บดวงแด                        ๑๗

คนชั่วไม่รับสิ่งใดได้แท้จริง                              ถ้าทำสิ่งถูกได้ปันรางวัลแน่

คนทำถูกชีพคงมั่นไม่ผันแปร                           คนผิดแน่ซ้ำเสมอเจอความตาย

พระเจ้าชังคนผิดที่คิดชั่ว                                    ทำถูกทั่วพอพระทัยสมใจหมาย

คนชั่วช้าถูกลงทัณฑ์ชีวันวาย                            คนดีคลายโทษพลันทัณฑ์ไม่มี

หญิงรูปรวยสวยงามความคิดน้อย                    เหมือนทองร้อยจมูกหมูดูผิดที่                           ๒๒

คนดีอยากให้ตนรับผลดี                                     คนชั่วมีสิ่งสรรพ์ล้นชนโกรธา

บางคนจ่ายเงินคล่องไม่ต้องยั้ง                         เขาก็ยังรวยขึ้นไปไม่ต้องหา

บางคนยิ่งประหยัดเป็นอัตรา                            กลับยิ่งพาจนยากลำบากเนา                              ๒๔

จงใจกว้างเป็นทางให้ได้เรืองรุ่ง                      ช่วยพยุงเขาจะเอื้อช่วยเหลือเจ้า

คนกักข้าวรอราคาคนว่าเอา                               ยอมขายเท่าเดิมนั้นพลันเยินยอ

ถ้าเจ้ามีเป้าหมายให้ถูกต้อง                                เขายกย่องเคารพนบนอบ่อ

ถ้าแส่หาความเดือดร้อนห่อนเพียงพอ            ก็จงรอรับเดือดร้อนสะท้อนมา

คนชอบธรรมเจริญโรจน์โชติช่วงไป              เหมือนต้นไม้หน้าฝนหล่นโลมหล้า

คนพึ่งทรัพย์สมบัติตนจนอุรา                           ทรุดกายาดุจใบไม้ไหวร่วงพลัน

ใครทำให้ครอบครัวกลั้วทุกข์หนัก                   บั้นปลายจักสิ้นสลายมลายผัน

คนโง่เขลาเบาใจรู้ไม่ทัน                                    เป็นเหยื่อปันคนฉลาดอาจย่ำยี

ความชอบธรรมให้ชีวิตคิดเกื้อหนุน                ความทารุณพรากชีพวายแหนงหน่ายหนี

บำเหน็จจากโลกไซร้ให้คนดี                            คนบาปที่ชั่วคงถูกลงทัณฑ์

 

บทที่ 12

                คนมีความรู้พร้อมย่อมปรารถนา       มีผู้มาเตือนย้ำเมื่อทำผิด                      

คนโง่เขลาเบาใจไร้ความคิด                              ใครสะกิดเตือนยั้งเขาชังชิง

พระเจ้าทรงพอพระทัยคนใฝ่ดี                         ลงโทษที่คนวางแปลนแผนชั่วยิ่ง

คนชั่วจักมีภัยให้ประวิง                                     คนดีจริงจะอยู่ยั้งและยั่งยืน

ภรรยาดีสามีรักภาคภูมิใจ                                   ถ้าทำให้เขาขายหน้าพาขมขื่น

เธอเหมือนโรคร้ายรุกทุกวันคืน                        คอยเกาะกลืนกระดูกกินจนภินท์พัง

คนสุจริตปฏิบัติซื่อสัตย์มาก                               คนชั่วอยากลวงหลอกล่อก่อสิ้นหวัง

คำคนชั่วคอยประหารผลาญประดัง                 คำดียั้งช่วยผู้ถูกขู่ไว้

คนชั่วช้าจะประสบพบวิบัติ                              ลูกหลานพลัดพรากลี้หามีไม่

แต่ครอบครัวคนดีมีสุขใจ                                   อยู่สืบไปชั่วกาลนานนิจเนา

ถ้าหากเจ้าฉลาดล้นชนสรรเสริญ                     เขาหมางเมินหมิ่นว่าถ้าโง่เขลา

คนธรรมดาหากินกันพอบรรเทา                      คนใหญ่เล่าโตแต่ผิวท้องหิวคลอน

คนดีจะพิทักษ์รักสัตว์เลี้ยง                                 เขากล่อมเกลี้ยงดีนักมิพักผ่อน

คนชั่วโฉดโหดร้ายใจแรงร้อน                         ไม่อาทรสัตว์น้อยคอยทารุณ

ชาวนาทำงานหนักจักกินอิ่ม                             ได้ลองลิ้มอาหารดีมิว้าวุ่น

คนโง่เขลาเฝ้าฝนใฝ่ให้ชุลมุน                          มัวหัวหมุนสร้างวิมานอันเลิศลอย

คนชั่วชอบก่อกรรมทำชั่วนัก                            คนดีจักตั้งมั่นอยู่มิรู้ถอย

คำคนชั่วเป็นหลุมดักกักกันคอย                       คนซื่อถอยพ้นพรากยุ่งยากพลัน

ทำเอาไว้อย่างไรได้ผลตอบ                                จะรับมอบสมกิจคิดทำนั่น

คนโง่คิดตนถูกแท้แน่ใจครัน                            คนฉลาดหันฟังคำแนะและทำตาม  ๑๕

เมื่อคนโง่ขุ่นใจใคร่สำแดง                                คนฉลาดแกล้งไม่สนใจใครเหยียดหยาม

พูดจริงเพื่อยุติธรรมล้ำเลิศความ                        พูดปดทรามนำไปสุดอยุติธรรม

ถ้อยคำที่กล่าวไปโดยไม่คิด                                ก็บาดจิตยิ่งกว่าดาบคมปลาบก้ำ

ถ้อยคำของคนฉลาดอาจน้อมนำ                       รักษาทำบาดแผลหายสบายดี

อันความจริงยิ่งใหญ่อยู่ได้นาน                         มุสาพาลไม่ยืนยงอยู่คงที่

แผนอุบาทว์พลาดหลอกนป่นฤดี                     แผนการที่คนดีทำนำสุขใจ

คนดีไม่พบเหตุร้ายกล้ำกรายมา                         คนชั่วช้าพบเดือดร้อนสะท้อนให้

พระเจ้าชังคนปดลดเลี้ยงไป                              แต่พอใจคนรักษาวาจาตรง

คนฉลาดอุบนิ่งไว้เมื่อได้รู้                                  คนโง่สู้ขยายขี้เท่อเห่อพูดส่ง

บากบั่นงานมีอำนาจอย่างอาจอง                      เกียจคร้านคงตกเป็นทางอนาถทรวง

ความวิตกกังวลใจไร้สุขสันต์                             คำพูดอันกรุณาพาหายห่วง

คนดีตรวจประพฤติตนพ้นผิดลวง                    คนชั่วปวงปล่อยใจหลงใหลเพลิน

คนเกียจคร้านไม่ได้ดังที่หวังนั้น                      คนขยันพระพรล้ำชนสรรเสริญ

ความชอบธรรมนำวิถีชีวีเจริญ                          ความโง่เกินจะนำพาหาความตาย

 

บทที่ 13

                บุตรฉลาดรักดีมีปัญญา                       เมื่อบิดาแนะนำตามแก้ไข

คนยโสโอหังชั่งเป็นไร                                       ไม่ยอมให้ใครสะกิดความผิดตน

คนพูดดีตนก็มีศรีสง่า                                        คนหยาบช้าลวงใครได้ทุกหน

คิดก่อนพูดรู้จักรักษาตน                                   คนพร่ำบ่นพล่อยคำทำลายตัว

คนเกียจคร้านทำอะไรไม่ได้ผล                         แต่ส่วนคนขยันได้งานทั่ว

คนซื่อสัตย์ไม่เฉียดทั้งเกลียดกลัว                     ห่างคนชั่วมุสาน่าละอาย

ความชอบธรรมคุ้มครองคนบริสุทธิ์                คนบาปมุดจมดิ่งยิ่งมองหาย

บ้างท่าดีทีเหลวลื่นละลาย                                  บางคนคล้ายผ้าขี้ริ้วพลิ้วห่อทอง

เงินซื้อชีพยืนนานนั้นไม่ได้                              เลือดปูไซร้บีบรัดเห็นขัดข้อง

คนชอบธรรมเหมือนแสงแรงเรืองรง             คนชั่วมองมืดลับเหมือนดับไป

ความจองหองนำหน้าความฉิบหาย                 คนเจียมกายฉลาดขอรอแนะให้

หามาง่ายหมดง่ายต้องจ่ายไป                            หายากไซร้รักษาคุณค่านาน

หวังสลายใจลอยพลอยสูญสิ้น                          พอสมจินต์สัมฤทธิ์ชีวิตหวาน

ไม่เชื่อฟังแนะนำก่อรำคาญ                              ปลอดภัยพาลถ้านอบน้อมยอมเชื่อฟัง

คำสอนปราชญ์เปรียบเป็นเช่นสายธาร           ที่ไหลผ่านชีพนี้ให้มีหวัง

คนฉลาดทำดีเด่นจีรัง                                          คนเบียดบังฉ้อฉลสิ้นหนทาง

คนฉลาดตรึกตรองก่อนลองทำ                         คนโง่ล้ำทำก่อนคิดผิดก็ช่าง

ทูตที่เชื่อไม่ได้อย่าไว้วาง                                    แต่ทูตบางคนดีสันตินำ

คนเลิกเรียนหยุดยั้งไม่ฟังว่า                              จะขายหน้ายากจนทุกข์ทนร่ำ

ผู้ยอมให้แก้ไขไม่ฝืนทำ                                      ดีเลิศล้ำชนยกย่องแซ่ซ้องชม

ช่างแสนดีที่สมหวังดังปรารถนา                      สิ่งได้มาทั่วถ้วนล้วนเหมาะสม

คนโง่นั้นไม่หันหนีที่โสมม                               ใฝ่นิยมทางชั่วเห็นเป็นดีงาม

จงเรียนรู้ประจักษ์จากนักปราชญ์                     จะฉลาดขึ้นได้คอยไต่ถาม

คบคนโง่เง่านักจักโง่ตาม                                   จะต่ำทรามพลอยแย่แน่แท้จริง

ความเดือดร้อนตามทุกหนชิดคนชั่ว                คนดีทั่วรับรางวัลอันดียิ่ง

ทรัพย์คนดีถึงหลานลูกผูกพันจริง                    คนบาปสิงทรัพย์ตกมอบคนชอบธรรม

ทุ่งนาร้างกว้างไกลให้อาหาร                            มาเจือจานคนยากมากมายล้ำ

แต่ไฉนใจคนที่อยุติธรรม                                   กลับใจดำไม่ให้ปันเท่าทันเทียม

เมื่อรักวัวระวังไว้เขาให้ผูก                                ถ้ารักลูกให้ตีจะดีเยี่ยม                                  ๒๔

คนทำดีมีกินไซร้ได้ตระเตรียม                          คนชั่วเกรียมด้วยหิวโหยอ่อนโรยแรง

 

บทที่ 14

                หญิงฉลาดอาจทำให้ในครอบครัว   จะตั้งตัวมั่นคงยืนยงได้

ความโง่เขลาขลาดกลัวอ่อนหัวใจ                    ทำลายให้พินาศลงเป็นผงคลี

จงซื่อสัตย์นั่นคือเกรงยำเยง ธ                           การเลยละนับถือไปไม่ควรที่

คนฉลาดอาจรอดตนผลวจี                                 คนโง่มีถ้อยคำนำโทษทัณฑ์

ถ้ามีควายไถเอาปลูกข้าวมาก                              ควายหายากปลุกข้าวน้อยถอยลงนั้น

พยานซื่อลือพูดจริงสิ่งสำคัญ                            พูดปดนั้นเชื่อไม่ได้อย่าไว้วาง

คนทะนงหลงตนไซร้ไม่ฉลาด                         คนเปรื่องปราดเรียนรู้ง่ายไม่มีสร่าง

จงอยู่ห่างคนโง่กว่าปัญญาจาง                          ไม่มีทางสอนอะไรเจ้าได้เลย

เพราะเหตุใดคนฉลาดเปรื่องปราดเล่า            ก็เพราะเขารูกิจตนไม่ทนเฉย

เพราะเหตุใดคนโง่เง่าเขลาเหมือนเคย           คิดเกินเลยว่าเขารู้เท่าทัน

คนชั่วไม่อยากทราบบาปแค่ไหน                     คนดีไซร้หวังพ้นบาปปลดสาปสรรพ์

เจ้ากำหนดความสดชื่นขมขื่นครัน                   ใครแบ่งปันเอาไปนั้นไม่มี

บ้านคนดีมีหลักฐานมั่นคงทั่ว                           บ้านคนชั่วถูกทำลายกลายป่นปี้

ทางที่คิดว่าถูกแท้แน่ฤดี                                      อาจเป็นที่ชักนำสู่ความตาย

เสี่ยงหัวเราะอาจลบกลบเศร้าสร้อย                 หรือปิดรอยระทมตรมสลาย

เมื่อความสุขหมดเลือนค่อยเคลื่อนคลาย         ความทุกข์กายใจคงยงอยู่ยืน

คนชั่วรับตอบแทนแน่สาแก่ใจ                         คนดีได้บำเหน็จเสร็จกิจชื่น

คนชั่วเชื่อทุกอย่างไปไม่คลายคืน                     ฉลาดฝืนทำสิ่งใดใจระวัง

คนฉลาดปลีกตนพ้นยุ่งยาก                               คนโง่มากประมาทกิจจนผิดหวัง

คนโทโสเร่งทำสิ่งโง่จริงจัง                               ฉลาดยั้งรั้นตนอดทนครัน

คนโง่รับสิ่งโง่งมสมความเขลา                         ฉลาดเอาความรู้เป็นเช่นของขวัญ

คนชั่วกราบคนดียิ่งวิงวอนพลัน                       พร่ำจำนรรจ์ร้องขอรอเมตตา

คนยากจนเข็ญใจไร้คนชอบ                              คนรวยรอบเพื่อนพร้อมย่อมใฝ่หา

อยากสุขล้นพบคนไร้ให้กรุณา                         อันวาจาเหยียดหยันนั้นบาปเกิน

ถ้าหากเจ้าทำดีมีสุกใส                                        เขาไว้ใจยกย่องซ้องสรรเสริญ

ถ้าทำชั่วกลั้วบาปหยาบเผชิญ                            เจ้าละเมินทำผิดไปใหญ่ฉกรรจ์

จงกอปรกิจพอเพียงเลี้ยงชีพตน                       นั่งคุยทนจะลำบากยากมหันต์

คนฉลาดรับเงินทองของรางวัล                        เขารู้ทันความโง่เง่าเพราะเขลาเอง

พยานกล่าวความจริงยิ่งครวญคิด                      ช่วยชีวิตชนไม่ให้ใครข่มเหง

เมื่อพูดปดคนพิสุทธิ์รุดหวั่นเกรง                     จงยำเยงโทษทัณฑ์พลันตามมา

ศาสนาแท้จริงนั้นก่อมั่นใจ                                และปลอดภัยพ้นพาลสิ้นปัญหา

แก่ผู้เชื่อคงมั่นตามมรรคา                                   และบรรดาครอบครัวทั่วทุกคน

เจ้าอยากหลีกปลีกกายพ้นตายหรือ                   จงยึดถือศาสนาพาเกิดผล

ศาสนาแท้ดุจธารน้ำฉ่ำกมล                               เลี้ยงชีพชนหล่อรื่นสดชื่นมาน

คนมากไหมในปกครองของกษัตริย์                เป็นเครื่องวัดเดชราชามหาศาล

ถ้าพลเมืองไม่มีมิเป็นการ                                   กษัตริย์หาญครองเมืองไซร้คงไม่มี

คนเสงี่ยมตนเป็นคนฉลดา                              โมโหกราดเห็นความเขลาเข้าเต็มที่                   ๒๙

ใจสงบสุขภาพใสร่างกายดี                               อิจฉามีเหมือนโรคเกาะเจาะกินคน

เมื่อกดขี่คนจนทนทุกข์สิ้น                                 เหมือนดูหมิ่นพระผู้สร้างร่างเริ่มต้น

เมื่อแสดงความปรานีผู้ที่จน                               นับว่าตนยกย่อง ธ ไม่ละวาง

เมื่อคนชั่วชอบทำซ้ำเรื่องชั่ว                             พินาศทั่วมาสู่อยู่มิสร่าง

ความซื่อสัตย์ของคนดีไม่มีจาง                          เป็นเกราะกางปกป้องกันผองภัย

สติปัญญาคนฉลาดอาจอยู่ชิด                            ในความคิดผุดผ่องสมองใส

คนโง่อาจขลาดเขลาไม่เข้าใจ                            หารู้ไม่เรื่องปัญญาพาเจริญ

ความชอบธรรมล้ำเลิศประเสริฐนัก                 ชาตินั้นจักยิ่งใหญ่ได้สรรเสริญ

แต่ความบาปหยาบร้ายกรายเผชิญ                    ชาติยับเยินอับอายขายหน้าตา

กษัตริย์ทรงพอพระทัยในผลงาน                     ข้าราชการที่สามารถท่านปรารถนา

แต่จะลงโทษโกรธบรรดา                                  ผู้นำมาซึ่งพลาดหวังยังพระองค์

 

บทที่ 15

                คำสุภาพอ่อนน้อมย่อมหายโกรธ    คำเหี้ยมโหดกระด้างสร้างโทสะ

คนฉลาดพูดดีมีสาระ                                          คนเงอะงะโง่เง่ากล่าวพล่อยพลัน

พระเจ้าเห็นเหตุการณ์ทุกหนแห่ง                   เราจะแข่งทำชั่วหรือดีนั่น

อันถ้อยคำกรุณานำชีวัน                                    ถ้อยชังกันคร่าจิตปลิดวิญญาณ

คนโง่ย่อมเพิกเฉยละเลยคำ                               บิดาพร่ำพรรณนาท่านว่าขาน

คนฉลาดยอมรับสดับการ                                   จำใส่มานสติตั้งฟังคำเตือน

คนชอบธรรมส่ำสมทรัพย์สมบัติ                      เขาสรรจัดรักษาไว้ไม่คลายเคลื่อน

คนชั่วจะสูญทรัพย์ลับเลยเรือน                        ทุกข์มาเยือนเยี่ยมหน้าทรัพย์มลาย

คนฉลาดประกาศความรู้พลัน                           เขาแบ่งปันเผยแพร่แผ่ขยาย

ไม่เหมือนคนโง่เง่าเขลาใจกาย                         เก็บเงียบหายมิดชิดยิ่งจมดิ่งลง

พระเจ้าทรงยินดีที่คนดีขอ                                 ท่านทรงพอพระทัยใคร่เสริมส่ง

ทรงชังเครื่องบูชาไม่ซื่อตรง                              ไม่ประสงค์ของถวายจากใจทราม

ทรงเกลียดชังเดินของคนชั่ว                             คนเมามัวอบายไม่เกรงขาม

แต่ทรงรักคนดีทุกรูปนาม                                  ผู้ทำตามพระประสงค์จงเจริญ

ถ้าเราทำผิดบาปหยาบชั่วช้า                              จะเผชิญความตายวอดวายพลัน

มนุษย์ซ่อนความผิดปกปิดไว้                             หวังมิให้พระเจ้ารู้แน่หรือนั่น

ทรงทราบแม้แดนมรณาสารพัน                       สิ่งใดกันซ่อนอยู่รู้ทั่วไป

คนทะนงหลงตนจนเลือนคำ                            ข้อแนะนำไม่เคยรอขอปราชญ์ให้

คนสุขสมอมยิ้มพริ้มละไม                                  คนเสียใจหงอยเหงาเศร้าโศกตรม

คนฉลาดรักวิชาหาความรู้                                  คนโง่อยู่กับความเขลาเท้าทับถม

คนยากจนดิ้นรนสู้สู่ระทม                                 คนสุขสมสบสันต์นิรันดร

คนจนทั่วกลัวพระเจ้าเฝ้าบูชา                           ก็ดีกว่ารวยมากหากเดือดร้อน

กินผักกับคนรักแท้สุขแน่นอน                         ดีกว่าตอนกินเนื้อดีในที่ชัง

อารมณ์ร้อนย้อนเสียงโต้เถียงกัน                     ความอดกลั่นนำสันติผลิความหวัง

คนเกียจคร้านพบลำบากยากประดัง                ซื่อสัตย์ยังไม่ยุ่งยากหากจริงใจ

บิดามีความสุขเมื่อลูกฉลาด                                ใครบังอาจหมิ่นมารดาพาโง่ได้

คนโง่สุขกับความเขลาเฝ้าตามไป                     คนฉลาดไซร้ทำถูกต้องคล่องสบาย

ฟังคำแนะนำชี้มีหลายอย่าง                              เป็นหนทางสู่สำเร็จเสร็จสมหมาย

ถ้าไม่มีผู้ชี้แจงแจ้งกระจาย                                 เจ้าไม่วายทำผิดพลั้งไม่ยั้งเลย

คำพูดถูกตามกาลเทศะนี้                                    นำยินดีปรีดิ์เปรมสุดดุจเฉลย

ฉลาดเดินสู่ชีวิตชิดชื่นเชย                                 ใช่สังเวยชีพนำสู่ ความตาย

บ้านเรือนของคนยโสอวดโอหัง                      พระเจ้าชังล้างผลาญราญสลาย

แต่ปกป้องทรัพย์ไว้ไม่กระจาย                          ของหญิงม่ายไร้เงินมาหนุนนำ

พระเจ้าชังความคิดคนผิดชั่ว                             คอยเกลือกกลั้วบาปร้ายชอบฝ่ายต่ำ

พอพระทัยคนน้อมถ่อมถ้อยคำ                         พูดเพราะล้ำฉันมิตรสนิทชม

หากไรในทางอย่างทุจริต                                   รับอามิสสินบนไว้ไม่เหมาะสม

ให้ครอบครัวร้าวรานพาลระทม                       ไม่นิยมชีพนั้นพลันยืนนาน

คนดีขอพร ธ จะประทาน                                  คนสามานย์พระองค์ทรงละเมิน

หน้ายิ้มแย้มแจ่มใสใจสุขสันต์                          ข่าวดีพลันสบายใจหายขัดเขิน

ถ้าฟังคำเตือนไว้ไม่เพลิดเพลิน                         จะเจริญฉลาดเปรื่องปราดดี

ถ้าไม่เข็ดหลาบจำทำเจ็บตน                               ฉลาดล้นถ้ารับคำแนะนำชี้

ศาสนาแท้เป็นความรู้ชูชีวี                                 ถ่อมฤดีเจียมตนไว้ได้เกียรติงาม

 

บทที่ 16

          มนุษย์อาจวาดแปลนแผนการ           ทรงบันดาลผลสำเร็จเสร็จสมหมาย

เจ้าคิดว่าทำถูกแท้แน่ทุกราย                              ทรงคลี่คลายวินิจฉัยในเจตนา

จงทูลขอพระเจ้าช่วยอำนวยพร                        เอื้ออาทรต่อแผนการเจ้าสรรหา

ประสบผลสำเร็จเหมาะเพราะภาวนา             สมอุรามแผนแปลนกิจการ

พระเจ้าสร้างทุกสิ่งนี้มีจุดจบ                             คนชั่วพบพินาศสุดจุดล้างผลาญ

พระเจ้าชังคนยโสโอหังพาล                            ทรงจัดการลงโทษคนโฉดทราม

จงซื่อสัตย์สุจริตคิดให้ตรง                                 พระเจ้าทรงอภัยบาปที่หยาบหยาม

จงยำเกรงพระเจ้าไว้บาปไม่ตาม                       ความชั่วทรามไม่อุบัติผูกมัดตัว

เมื่อทำให้พอพระทัยในพระเจ้า                       ศัตรูเล่าอาจเป็นมิตรสนิททั่ว

เงินน้อยจากงานสุจริตอย่าคิดกลัว                 ดีกว่าชั่วเพราะเงินมากจากความคด

เจ้าวางแผนกิจการงานนั้นได้                           แต่ ธ ไซร้ทรงนำการท่านกำหนด

ราชที่ตรัสด้วยฤทธิ์องค์พระทรงยศ                 ย่อมวางกฎตัดสินใจได้ถูกดี

ทรงต้องการให้ตราชูดูเที่ยงตรง                       ถ้าขายคงตรงไปมาอย่าเลื่อนที่

ราชไม่ทนความชั่วช้าถ้าหากมี                          ยุติธรรมดีรัฐบาลจักมั่นคง

กษัตริย์อยากยินความตามเป็นจริง                    พูดตรงยิ่งพอพระทัยไท้ประสงค์

คนฉลาดให้กษัตริย์สุขสมจำนง                        ถ้าพระองค์พิโรธใครให้ฆ่าฟัน

กษัตริย์โปรดเปรียบเป็นเช่นเมฆฝน                บันดาลชนชื่นใจทั่วไปนั่น

มีความรู้สติปัญญาสารพัน                                 ดีกว่าสรรค์เงินทองกาองมากมาย

คนดีจะหลบหลีกปลีกทางชั่ว                            ทางเดินทั่วระวังตรงคงสมหมาย

ตรวจดูทางสัญจรก่อนย่างกราย                        จักสบายชีวิตรอดตลอดกาล

ความจองหองเย่อหยิ่งวิ่งนำหน้า                      ที่ตามมาคือฉิบหายมลายผลาญ

ความยโสโอหังฝังสันดาน                                 จะประจานให้ล้มลงจมดิน

เป็นพวกคนยากไร้ถ่อมใจต่ำ                             ดีกว่าทำวางโต ยโสสิ้น

เอาของปล้นขโมยนั้นแบ่งกันกิน                     ปันให้สิ้นของโจรปล้นสะดม

เอาใจใส่ทำตามคำสอนเถิด                               แล้วจะเกิดความสำเร็จเสร็จสุขสม

จงวางใจใน ธ จะรื่นรมย์                                    ความสุขสมชีพชนม์ดลชื่นใจ

คนเข้าใจอย่างดีนี่ฉลาด                                      ดูเปรื่องปราดมากเหลือเชื่อถือได้

ถ้อยสุนทรไพเราะเพราะกระไร                       พูดจูงใจมีค่าและน่าฟัง

คนฉลาดเห็นว่าปัญญาล้ำ                                  ดุจธารน้ำเลี้ยงชีวีเป็นที่หวัง

ส่วนคนโง่เหมือนสีซอรอควายฟัง                   สีซอดังอ่อนเพลียเสียเวลา

คนฉลาดพินิจคิดก่อนพร่ำ                                 เผยถ้อยคำจูงใจให้หรรษา

เหมือนน้ำผึ้งหวานล้ำฉ่ำเมตตา                        ชุ่มวิญญาอนามัยใสสมบูรณ์

ทางที่คิดว่าถูกแท้แน่ดังใจ                                 อาจนำไปสู่ความตายมลายสูญ

ท้องหิวครันทำงานหนักตักเพิ่มพูน                 ได้เงินกูลเกื้อหิวท้องกิ่วคลอน

คนใฝ่ชั่วออกไปตามความชั่วช้า                      ถ้อยคำว่าแสนเข็ดแสบเผ็ดร้อน

คนชั่วชอบนินทาพาปากบอน                          ยุยงสอนให้เพื่อนแยกแตกร้าวกัน

คนใจโหดหลอกลวงปวงเพื่อนฝูง                   คอยชักจูงสู่หายนะมลายนั่น

คนหลิ่วตาแสยะยิ้มพริ้มสำคัญ                          ใจเขาพลันคิดร้ายหมายลองดี

ผู้เฒ่ามีผมหงอกขาวราวมงกุฎ                           แสนพิสุทธิ์ชูเชิดเทิดศักดิ์ศรี

เป็นของขวัญรางวัลแห่งชีวี                               เป็นสิ่งที่ดีงามสมตามวัย

คนระงับบังคับได้ซึ่งใจตน                                ดีกว่าคนอำนาจกล้าอย่าสงสัย

ชนะใจตนนั้นพลันมีชัย                                    สุขหทัยได้ดีกว่าตีเมือง

มนุษย์จับฉลากนั้นอันศักดิ์สิทธิ์                        เพื่อทราบกิจประสงค์ไท้ให้รู้เรื่อง

ถ้อยคำตอบทรงมอบมาค่าเมลือง                      ไม่สิ้นเปลืองเวลาค้นหากัน

 

บทที่ 17

                กินเสบียงพอมีที่ในบ้าน                    ด้วยดวงมานสงบพลันไม่หวั่นไหว

ดีกว่ากินเลี้ยงในบ้านรำคาญใจ                        ก่อเหตุให้เดือดร้อนห่อนเว้นวาย

ลูกของนายประพฤติเลวเหลวร้ายกาจ             บ่าวฉลาดอำนาจเหนือเมื่อเสียหาย

บ่าวจะได้มรดกยกจากนาย                                 ไม่มากมายแม้ส่วนหนึ่งพึงรับไว้

เงินและทองจะทดลองต้องไฟเผา                   ส่วนใจเราพระเจ้าต้องทดลองให้

คนชั่วฟังความคิดชั่วเมามัวใจ                           คนปดไซร้ฟังโกหกพกคำลวง

ถ้าเจ้าเยาะเย้ยคนยากข้นแค้น                            เจ้าดูแคลนพระผู้สร้างอย่างใหญ่หลวง                         

เจ้าชอบใจคนรับกรรมซ้ำในทรวง                   โทษทัณฑ์ปวงเกิดแก่เจ้าจงเฝ้ารอ

คนชราภูมิใจในลูกหลาน                                  เช่นกับการที่ลูกชาภูมิใจพ่อ

ไม่มุสาน่าสรรเสริญคนเยินยอ                          โง่นั้นหนอพูดเหลวไหลไม่สมควร

บางคนคิดว่าเงินง้างทุกอย่างได้                       สมดังใจประสงค์พะวงหวน

อยากให้เขาชอบต้องให้อภัยมวล                     อย่าทบทวนย้ำเตือนเสียเพื่อนไป

คนฉลาดว่าหนึ่งครั้งยัดเข็ดหลาบ                    คนโง่บาปตีร้อยครั้งยังไม่ไหว

ความตายถึงคนชั่วก่อข้อร้อนใจ                       เหมือนทูตใช้ความโหดโฉดฉกรรจ์

แม่หนีสูญลูกเผอิญเผชิญหน้า                          ยังดีกว่าพบคนเขลาโง่เง่านั่น

ชุลมุนวุ่นงานไซร้ไม่สำคัญ                               โครงการอันโง่เขลาเบาปัญญา

ถ้าทำชั่วตอบแทนที่ความดีนั้น                        ไม่มีวันปัดชั่วออกนอกเคหา

วิวาทก่อก็เหมือนเขื่อนร้าวเกลื่อนตา             จงเลิกราก่อเหตุการณ์พาลลุกลาม

พระเจ้าชังสองประการนั้นเหลือทน               ลงโทษคนบริสุทธิ์หยุดไต่ถาม

ปล่อยคนชั่วบาปร้ายใฝ่เลวทราม                      ให้อยู่ตามเสรีมีเกลื่อนไป

คนโง่เสียเงินเรียนไปไร้ความรู้                        เพราะเป็นผู้ขาดปัญญาหามีไม่

ในยามยากเพื่อนบ้านรักมักเห็นใจ                  พี่น้องไม่ร่วมทุกข์ใจใช่วงศ์วาน

คนไร้สติเท่านั้นประกันหนี้                              ทุกกรณีดีแท้แก่เพื่อนบ้าน

รักบาปเท่าหาเหาใส่ให้ตนนาน                       แกว่งเท้าผ่านหาเสี้ยนด้นคนคุยโว

คนคิดชั่วกลั้วกล่าวร้ายจักได้พบ                       ต้องประสบพินาศซ้ำย้ำอักโข

บุตรทำเขลาเบาใจเลี้ยงไม่โต                             มีลูกโง่พ่อเศร้าทุกข์ร้าวราน

จิตแจ่มใสใจเริงร่าพาร่างกาย                            สุขสบายในฤดีชีวีหวาน

ผู้โศกสร้อยหงอยเหงาเศร้าดวงมาน                เหมือนชีพผ่านล่วงลับดับมลาย

ผู้พิพากษาแอบกินเงินสินบน                           หน้าที่ตนไร้ยุติธรรมหมดความหมาย

คนรอบคอบกอปรกิจหลากกฎมากมาย           ปัญญาคลายไร้ความคิดผิดประเด็น

บุตรที่ด้อยปัญญาพาโง่เขลา                              บิดาเศร้ามารดาโศกวิโยคเข็ญ

คนพิสุทธิ์เสียปรับไปไม่ควรเป็น                      คนดีเด่นถกโบยใหญ่ไร้ยุติธรรม

คนเชื่อตนมั่นใจไม่พูดมาก                                ใจเย็นหากสุขุมมีคิดดีซ้ำ

คนโง่หุบปากปิดสนิทงำ                                    สงวนคำใครคิดอาจฉลาดเกิน

 

บทที่ 18

                คนที่เข้ากับใครไม่ได้นั้น                   ชอบใฝ่ฝันถึงตนไซร้กว่าใครเพื่อน

ไม่เห็นด้วยกับสิ่งใดที่ได้เยือน                          ไม่คิดเหมือนว่าถูกไหมหรือไรกัน

คนโง่ไม่สนใจว่าใครคิด                                    เข้าใจจิตหรือไม่เช่นไรนั่น

อยากแสดงให้เห็นเด่นสำคัญ                           ว่าตนนั้นฉลาดล้ำใครก้ำเกิน

ความบาปร่วมติดตามความละอาย                    สองสหายร่วมทางไม่ห่างเหิน

ถ้าสูญสิ้นเกียรติครองต้องเผชิญ                       ถูกเขาเมินหยามเหยียดรังเกียจตน

ภาษาของมนุษย์นี้เป็นที่มา                                ของปัญญาล้ำเลิศประเสริฐผล

ลึกล้ำเหมือนมหาสมุทรสุดเชี่ยววน                 ชื่นกมลดุจธารใสน้ำไหลริน

เอาใจคนผิดชั่วมัวเกี่ยวข้อง                               ไม่ถูกต้องแท้ถ้วนไม่ควรสิ้น

เหมือนกีดกันคนพิสุทธิ์ผุดผ่องจินต์                เศร้าชีวินยุติธรรมซ้ำไม่มี

เมื่อคนโง่ก่อวิวาทบาดหมางกัน                        ควรลงทัณฑ์โบยเขาเข้าเต็มที่

ปลาหมอตายเพราะปากอยากไม่ดี                    คนโง่นี้ติดกับถ้อยตามรอยเดียว

การนินทาพูดพล่อยอร่อยลิ้น                            ชอบกลืนกินเข้าไปให้มันเขี้ยว

คนเกียจคร้านก็ไม่ดีเลยทีเดียว                           เหมือนชอบเที่ยวรื้อของจ้องทำลาย

พระนามของพระเจ้าเนายืนนาน                     เป็นปราการป้อมบังข้าทั้งหลาย

คุ้มคนดีป้องกันอันตราย                                     พ้นวอดวายอยู่รอดและปลอดภัย

คนมั่งมีคิดว่าทรัพย์นับอนันต์                           อาจป้องกันชีพสุขทุกสมัย

เหมือนบ้านเมืองแข็งขันมั่นหทัย                     กำแพงชัยสูงรอบขอบนคร

เขานับถือคนเสงี่ยมและเจียมตัว                       อวดดีชั่วพินาศพลันเกินผันผ่อน

ฟังให้ดีก่อนตอบถ้อยร้อยสุนทร                      ไม่ฟังสอนจะโง่เง่าเขาดูแคลน

คนเจ็บป่วยถ้าตั้งใจอยู่ในหล้า                           แม้นใฝ่หาชีพมีที่หวงแหน

ถ้าสูญเสียความตั้งใจอยู่ในหล้า                        พลันแสนสิ้นหวังพลังใจ

คนฉลาดอยากเรียนเพียรศึกษา                         พร้อมจิตหาความรู้สู่ตนได้

ถ้าอยากพบคนสำคัญนั้นเร็วไว                         น้ำของไปกำนัลเนื่องเรื่องง่ายลง

คนแรกเริ่มพูดไว้ที่ในศาล                                 จะเป็นการถูกเสมอใช่เพ้อส่ง

จนถูกฝ่ายตรงข้ามซักชักงุนงง                          พาพะวงถามกันนั้นวุ่นวาย

ถ้าผู้มีอำนาจอาจโต้เถียง                                     มาส่งเสียงในศาลลั่นขยาย

จงจับสลากศักดิ์สิทธิ์ฤทธิ์กำจาย                       ให้เรื่องหายเงียบสงบจบกันที

จงช่วยเหลือพี่น้องพวกพ้องเจ้า                        ยืนนานเนารักษาชีวาแน่

หรือถ้อยคำทำลายกลายผันแปร                        รับผลแท้จากถ้อยคำพร่ำของตน

มีภรรยาเหมือนสิ่งดีที่มีค่า                                  ให้เห็นว่า ธ ดีต่อก่อเกิดผล

คนจนยากพร่ำวอนด้วยร้อนรน                        เพียงเพื่อนกินปลิ้นปอกกลับกลอกกลิ้ง

เพื่อนบางคนดีนักได้พักพิง                               แสนดียิ่งกว่าพี่น้องท้องเดียวกัน

 

บทที่ 19

                ยากจนแต่ซื่อตรงคงดีกว่า                  เขลานักหนาตลบตะแลงแกล้งลวงเล่น

ร้อนรนใจไร้ความรู้ดูยากเย็น                            ผลีผลามเห็นจะผิดพลาดอาจเป็นไป

บางคนทำชีวิตพลาดอาจเพราะโง่                    พาลพาโลโทษพระเจ้ากล่าวหาได้

คนรวยมีมิตรแปลกหน้ามาสนใจ                     คนจนไร้มีเพื่อนน้อยกลับปล่อยเลย

เจ้าจะถูกลงโทษแน่แม้ไม่เข็ด                            หากกล่าวเท็จในศาลพาลเฉลย

เขาเอาใจคนสำคัญพลันชมเชย                        มักคุ้นเคยกับคนชอบมอบกำนัล

คนจนไร้พี่น้องพวกพ้องเพื่อน                         ตามเยี่ยมเยือนไม่เห็นเร้นแปรผัน

คิดถึงตัวเรียนรู้ทั่วทุกสิ่งอัน                               จำให้มั่นที่เรียนร่ำนำเจริญ

ผู้กล่าวเท็จในศาลก่อพาลโจทก์                        จะหนีโทษไม่พ้นทางมิห่างเหิน

คนโง่ไม่ควรฟุ่มเฟือยจนเรื่อยเกิน                    ทาสอย่าเพลินหมายจ้องปกครองนาย

คนฉลาดอาจระงับดับอารมณ์                           กล้ำกลืนข่มโทสะละให้หาย

เมื่อมีผู้ทำผิดต่อก่อทำลาย                                   จิตผ่อนคลายประวิงทำนิ่งพลัน

กษัตริย์ทรงโกรธกริ้วริ้วโทโส                           เหมือนสิงโตคำรามขู่อยู่สนั่น

ความโปรดปรานของท่านนี้มีอนันต์               ดุจฝนอันชื่นใจไหลพรั่งพรู

ลูกโง่เขลาคิดน้อยด้อยปัญญา                            ทำบิดาล้มละลายหายนะสู่

ภรรยาพร่ำบ่นไซร้ไม่น่าดู                                 เหมือนน้ำซู่เซาะตลิ่งยิ่งภินท์พัง

เงินทองบ้านนั้นเป็นเช่นมรดก                        ที่ทอดตกจากแม่พ่อก่สมหวัง

ทรงประทานภรรยามาจีรัง                                และเธอยังเฉลียวฉลาดเปรื่องปราดดี

ถ้าเกียจคร้านนอนพับหลับเลยลิ่ว                    ท้องจะหิวกิ่วคอดขอดเต็มที่

พระบัญญัติทำตามพอต่อชีวี                              สิ่งเหล่านี้ถ้าเลยละจะต้องตาย

การให้ทานคนลำบากจนยากไร้                       ก็เหมือนให้ ธ ยืมก่อนห่อนสูญหาย

พระเจ้าจะคืนให้ไม่กลับกลาย                          ทรงมั่นหมายชดใช้ได้เหมือนเดิม

อันไม้อ่อนดัดง่ายหมายผันผ่อน                       ถ้าไม่สอนเด็กเมื่อเยาว์เขาฮึกเหิม

มีส่วนในชะตากรรมดังซ้ำเติม                          ดุจช่วยเพิ่มให้ผยองคะนองไว

คนโมโหหุนหันทัณฑ์รับเอา                            ถ้าช่วยเขาหนึ่งครั้งหนอรอช่วยใหม่

ฟังคำสอนแนะทางอย่างเต็มใจ                        วันหนึ่งได้ฉลาดขึ้นคงตื่นตัว

มนุษย์วางแผนอะไรได้ทั้งนั้น                          พระเจ้าสรรค์สำเร็จมวลอย่างถ้วนทั่ว

คนจะกละน่าอายขายหน้าตัว                            จนหมองมัวดีกว่าปดคดคำลวง

จงยำเกรงพระเจ้านั้นพลันชีพยืน                    จิตสดชื่นปลอดภัยให้เลยล่วง

บางคนเกียจคร้านยิ่งในสิ่งปวง                        ขี้เกียจห่วงเคี้ยวอาหารคาวหวานกิน

คนอวดดีหยิ่งหยองต้องลงโทษ                        ไม่รู้โปรดให้รู้ไซร้เรียนได้สิ้น

คนฉลาดถูกเตือนฟังยั้งชีวิน                             เมื่อยยลยินก็ไม่ทำซ้ำอีกเลย

ผู้ทารุณบิดาพลันไล่มารดา                                 จากเคหาน่าอายซ้ำทำเปิดเผย

ลูกเอ๋ยเจ้าเรียนแล้วหยุดดุจดังเคย                     มัวนิ่งเฉยเลยละจะลืมเลือน

ยุติธรรมหายากหากตั้งใจ                                   ทำร้ายใครเข่นฆ่าอย่างป่าเถื่อน

คนชั่วรักความชั่วชังไม่ฟังเตือน                       คนโง่เบือนหน้าหยิ่งยิ่งถูกโบย

 

บทที่ 20

                เหล้าองุ่นสุราพาให้เจ้า                      เกิดมึนเมาโมเมเสียงเอะอะ

เป็นคนขาดสติสัมปชัญญะ                                หลงลืม ธ ลืมตัวลืมกลัวเกรง

ยามกษัตริย์กริ้วกราดตลาดก้อง                         เหมือนสิงห์ร้องคำรณโดนข่มเหง

ในยามนี้เหมือนว่าฆ่าตนเอง                             คนจักเกรงหนีหน้าไม่มากราย

คนโง่มักก่อเรื่องให้เคืองขุ่น                             ทำวายวุ่นหลอกล่อก่อเสียหาย

ควรอยู่ห่างไกลเขาเราสบาย                              พ้นเรื่องร้ายรกสมองควรมองเมิน

เป็นชาวนาหลังยาวคราวไถหว่าน                   มัวเกียจคร้านงานนามานานเนิ่น

ไม่ยอมหว่านไถดำทำเพลิดเพลิน                     ดังห้วงน้ำเหวตรึกลึกท่วมหัว

คนเข้าใจโพงน้ำใช้ไม่หวั่นกลัว                       ถ้าแม้นมัวเหม่อเห็นไม่เป็นการ

ทุกคนต่างว่าตนเป็นคนซื่อ                                ทั้งยึดถือสัจจาอย่างกล้าหาญ

แม้นพ่อตรงคงมั่นตลอดกาล                             บุตรของท่านเช่นกันนั่นโชคดี

กษัตริย์ทรงประทับกับบัลลังก์                          เพื่อรับสั่งพิพากษาปัญหานี้

ทอดพระเนตรคนชั่วช้ามีราคี                            ทราบทันทีเขาทำก่อกรรมใด

มีใครกล่าวบ้างว่าเขาขจัดบาป                           ที่ชั่วหยาบจากหทัยออกไปได้

มโนธรรมท่วมท้นล้นหัวใจ                               สดแจ่มใสสว่างกระจ่างครัน

ธ ชังผู้ใช้เครื่องชั่งทั้งไม่เที่ยง                           เครื่องตวงเลี่ยงเอียงลงคงบิดผัน

การกระทำของเด็กเห็นเด่นสำคัญ                   ว่าเขานั้นซื่อตรงไหมหรือใฝ่ทราม

พระเจ้าทรงประทานตามาให้ดู                        ประทานหูให้ฟังไว้เกินใครหยาม

มัวนอนมากยากจนด้นติดตาม                           ในทุกยามขยันดีมีกินเกิน

ลูกค้าบ่นของแพงแรงราคา                               พ้นร้านว่าต่อถูกได้อวดไม่เขิน

ถ้าเจ้ารู้พูดเรื่องใดใฝ่เจริญ                                 จะเผชิญสิ่งมีค่ากว่าเพชรทอง

คนโง่ค้ำประกันแขกแปลกหน้านั้น                ควรประกันด้วยยึดทรัพย์นับสิ่งของ

เงินทุจริตเหมือนอาหารหวานเมื่อลอง            พอสมปองไม่นานนักจักติดคอ

ฟังแนะนำดีไว้จักได้ผล                                      อย่าผจญสงครามใหญ่ไร้แผนก่อ

นินทายับความลับไขไม่รีรอ                              ห่างให้พอคนพูดมากจะยากใจ

ผู้สาปแช่งบิดรมารดาตน                                    ชีพอับจนจบลงหาคงไม่

เหมือนแกะที่หลงทางออกห่างไป                   ตกอยู่ในความมืดที่ชืดมัว

ทรัพย์สินยิ่งหาได้ง่ายเพียงไร                           ก็ยิ่งให้คุณน้อยด้วยค่าทั่ว

อย่าคิดตอบแทนซ้ำความชั่วตัว                         อย่าหวั่นกลัววางใจ ธ จะถูกพลัน

พระเจ้าชังคนโกงคดลดตาชั่ง                           พระเจ้ายังทรงลิขิตชีวิตนั่น

ผู้ใดเล่าเข้าใจดีชีวิตครัน                                     พระเจ้าสรรค์สร้างวิถีชีวีเรา

คิดให้ดีก่อนบนบานขานต่อ ธ                          ภายหลังจะเสียใจได้นะเจ้า

ราชพบคนผิดชั่วบาปมัวเมา                               ลงโทษเขาด้วยใจไร้เมตตา

ธ ประทานมโนธรรมและความคิด                   หนีปกปิดตัวไม่พ้นทนสู้หน้า

ราชครองอย่างเที่ยงธรรมนำวิญญา                 อำนาจกล้าตราบเท่าที่ยุติธรรม                         

เราชื่นชมพลังกายชายหนุ่มนั้น                        นับถือท่านผู้ชราหาเกินก้ำ

บางทีเจ็บปวดฤดีกิจที่ทำ                                     ประพฤติซ้ำกว่าจะเปลี่ยนก็เจียนตาย

 

บทที่ 21

                พระทรงคุมจินตนาราชันไว้              ทรงทำได้ง่ายดังนำสายน้ำล่อง

แม้เจ้าว่าสารพัดทำถูกครรลอง                          พระเจ้าต้องตัดสินเหตุเจตนารมณ์

ทรงประสงค์ให้เจ้าทำถูกแท้                             อีกแน่วแน่ยุติธรรมล้ำเหมาะสม

มากกว่านำเครื่องบูชาน่านิยม                           มายังคมบูชาถวายให้พระองค์

ความยโสคุมคนชั่วฉลไว้                                    เช่นนี้ไซร้เป็นการบาปหยาบเสริมส่ง

วางแผนดีมีเหลือเฟือเพื่อยืนยง                        ผลีผลามคงเจ้าก็ไม่พอเพียง

ความมั่งคั่งชูช่วยร่ำรวยมาก                               ได้มาจากทุจริตชีวิตเสี่ยง

จะสูญสิ้นวอดวายเคยรายเรียง                          เกินหลีกเลี่ยงเป็นทางนำสู่ความตาย

คนชั่วรับโทษเพราะวุ่นทารุณนัก                     ไม่รู้จักทำถูกจริงสิ่งทั้งหลาย

คนผิดเดินทางคดลดเลี้ยงกาย                            คนดีหมายทำถูกแท้อย่างแน่นอน

อยู่ก้นครัวดีกว่ารวมร่วมเคหา                            กับภรรยาที่บ่นว่าหาเรื่องก่อน

คนชั่วอยากทำชั่วผิดจิตร้าวรอน                       พวกเขาห่อนเมตตาปรานีใคร

คนยโสอวดดีมีโทษผิด                                        คนไม่คิดรับเป็นกฎบทเรียนได้

ปราชญ์รับความรู้แท้แน่จริงใจ                         ทราบจากในคำสอนสั่งฟังแล้วจำ

คนดีรู้ทันความคิดคนผิดชั่ว                               ทำแผนทั่วพินาศหายมลายคว่ำ

ถ้าไม่ฟังเสียงคนยากฝากถ้อยคำ                       ใครเมินซ้ำไม่ฟังเจ้าเฝ้าร้องครวญ

ใครโกรธเจ้าจงกำนัลแอบปันส่ง                      เขาก็คงสงบหายคลายโกรธด่วน

คนดีกอปรยุติธรรมนำสุขมวล                           คนชั่วคนหมดหวังต้องพังภินท์

ความเข้าใจใครเมินหลงคงชีพวาย                   การเมามายอาหารดีเหล้ามิสิ้น

หลงตนตามความฟุ่มเฟือยเรื่อยอาจิณ              ชุบชีวินให้รวดไปไม่ได้เลย

หาความทุกข์ยากใจมากให้ท่าน                        ความทุกข์นั้นถึงตัวอย่ามัวเฉย

ทะเลทรายอยู่ดีกว่ามาฟังเปรย                           ภรรยาเอ่ยบ่นว่าน่าชังจริง

คนฉลาดอยู่อย่างรวยด้วยหรูหรา                      คนโง่หาได้มากมายจ่ายทุกสิ่ง

มีก็ใช้หมดไปไม่ประวิง                                      รวดเร็วยิ่งสูญไปไม่นานครัน

จงมีความปรานีที่ซื่อตรง                                    ชีพเจ้าคงยืนแน่ไม่แปรผัน

คนอื่นรับนับถือตัวทั่วหน้า                                กับเจ้านั้นเขาสรรค์ถ้วนล้วนยุติธรรม

แม่ทัพฉลาดอาจยึดเมืองรุ่งเรืองที่                     ชายฉกรรจ์มีห้องกันไว้เกินใครย่ำ

แล้วทำลายกำแพงล้อมป้อมประจำ                   ที่แข็งล้ำเคยเชื่อมั่นพลันทลาย

ถ้าไม่อยากขุ่นข้องต้องเดือดร้อน                      ถ้อยสุนทรจงระวังอย่าพลั้งง่าย

ไม่เกรงใจยโสโอหังกาย                                    มีความหมายเหมาะยิ่งล้ำคำอวดดี

คนเกียจคร้านงานใดไม่ยอมทำ                         เหมือนเชือดย้ำคอตนจนป่นปี้

เห็นแก่ตัวเพียงอยากได้ใคร่จะมี                       ส่วนคนดีให้ผู้อื่นดาษดื่นไป

พระเจ้าชังคนชั่วร้ายมั่นหมายมา                      ถวายบูชาสักการะพระองค์ไซร้

ทรงชังชิงยิ่งนักตระหนักใจ                             เขาทำไปด้วยเจตนาชั่วช้าครัน

อย่าเชื่อพยานมุสาพาผิดหวัง                             ทุกคนฟังชนคิดชอบรอบคอบสรรพ์

คนดีมั่นใจตนยิ่งทุกสิ่งอัน                                 คนชั่วนั้นแสร้งทำดีไม่มีจริง

ความเข้าใจความหลักแหลมแถมปัญญา          ไร้คุณค่าต่อพระพักตร์หนักใจยิ่ง

เตรียมม้าศึกทำสงครามตามช่วงชิง                  ชัยคือสิ่งพระเจ้าสรรค์ประทานมา

 

บทที่ 22

                ชื่อเสียงดีกับเงินทองสองสิ่งนี้         เลือกชื่อดีมีค่ากว่าหลายเท่า

คนมั่งมีคนจนคนเหมือนเรา                           พระเป็นเจ้าทรงสร้างไม่ต่างกัน

คนฉลาดใช้ปัญญาคราเดือดร้อน                    รู้จักซ่อมตนหลีกปลีกกายหัน

คนโง่เขลาเอาตัวกลั้วผูกพัน                            ไม่นานครันทุกข์เหลือเมื่อปลายมือ

จงเกรงกลัวพระเจ้าเฝ้าเจียมจิต                      เกียรติทั่วทิศคนรับยอมนับถือ

จะมั่งมียิ่งนักศักดิ์ระบือ                                     นี่แหละคือรางวัลท่านประทานมา

ถ้ารักชีพจงห่างหลุมพรางดัก                          เขาขุดปักล่อไว้ให้ชะล่า

สอนลูกให้ดำเนินตามมรรคา                           ตราบชีวาม้วยมอดจอดใจดำ

คนจนตกเป็นทาสเขาเหล่าคนรวย                ยืมเงินด้วยยิ่งเป็นทาสอนาถซ้ำ

ถ้าขืนเพาะเสาะหาอยุติธรรม                           พินาศนำโทษทัณฑ์บั่นทำลาย

จงใจกว้างให้อาหารคนจน                                ได้รับผลพระเจ้าเนาสมหมาย

ขับยโสไล่วิวาทขาดกระจาย                              ดูแคลนหายคลายลงคงหมดไป

จะผูกมิตรกับกษัตริย์ขัตติยะล้ำ                          ด้วยถ้อยคำป้อยอสอพลอได้

แต่พระเจ้าทรงรักตระหนักใน                         ผู้จริงใจต่อพระองค์ซื่อตรงดี

พระเจ้าทรงพิทักษ์รักษาชน                              ปัญญาล้นเลิศค่าพาสุขี

แต่แผนการคนมุสายามพาที                              ก็จะมีความล้มเหลวเลวลงพลัน

คนเกียจคร้านงานไม่สู้รู้สันดาน                       ชอบอยู่บ้านเฉยก่อนนอนใฝ่ฝัน

เขาพร่ำว่าสิงโตร้ายหมายประจัญ                     ตะครุบมั่นถ้าเขาออกนอกชานเรือน

การทำผิดประเวณีนี้ประจักษ์                            จงตระหนักผิดนักหนาอย่ากลบเกลื่อน

เหมือนกับดักกักขู่ผู้แชเชือน                             ต้องหน้าเจื่อนเพราะพระองค์ทรงโกรธา

ธรรมดาเด็กย่อมทำไปตามใจ                             เพราะอ่อนวัยประมาทเขลาเยาทีท่า

แต่ไม้เรียวเคี่ยวขับไปไม่ระอา                           ช่วยนำพาเด็กให้เขาได้ดี

ถ้าให้ของขวัญคนที่มั่งมีมาก                             คนจนยากเหยียบย้ำซ้ำกดขี่

เพื่อตนจะรวยทรัพย์นับมากมี                           ตัวเจ้านี้กลับลำบากทุกข์ยากจน

ฟังให้ดีปราชญ์กล่าวอ้างไว้อย่างไร                 ศึกษาให้รู้คำสอนย้อนฝึกฝน

จะเปรมปรีดิ์ที่จำไว้ใส่กมล                                ถ้อยยุบลกล่าวอ้างไปได้แน่นอน

อยากให้เจ้าวางใจในพระเจ้า                            จึงบอกเล่ากล่าวไขในคำสอน

ลิขิตคำสามสิบประการสรรค์สุนทร                 เหมือนให้พรความรู้ และคำแนะนำ

เราจะสอนสัจจะธรรมไม่อำพราง                    แนะแนวทางเป็นไฉนจะใคร่ย้ำ

เมื่อค้นคว้าหาดูรู้จดจำ                                         จะได้นำคำตอบต้องคล่องเจนใจ

                อย่าเอาเปรียบรู้มากจากคนจน         คั้นกมลรีดซ้ำเพราะทำได้                    (สำหรับศาล)

อย่าเอาเปรียบคนขึ้นศาลหวั่นหัวใจ              เพราะสิ้นไร้หมดหวังยั้งคดี

พระเจ้าจะทรงเป็นปากเสียงให้                        เถียงแทนในคดีเขาเฝ้าจู้จี้

ธ จะทรงขู่เข็ญเอาชีวี                                         แก่ผู้ที่ขู่เขาเร้ารังควาน

อย่าคบค้าสมาคมนิยมหมาย                            คนแสนร้ายอารมณ์ร้อนไม่อ่อนหวาน

เจ้าอาจติดนิสัยฝังในมาน                                 จนเกินการแก้ไขไม่หายเลย

อย่าเป็นนายประกันหนี้สินให้                         แก่คนใดใครเขาอย่าเฉื่อยเฉย

ถ้าเจ้าไม่สามารถจะชดเชย                               ใช้หนี้เลยถูกเจ้าหนี้ตามรี่ทวง               ๒๗

เจ้าหนี้จะทวงถามซ้ำยื้อยุด                              กระชากฉุดเตียงนอนก่อนเคยหวง

อย่าโยกย้ายหลักเก่าเฝ้าหลอกลวง                 เขตทั้งปวงบรรพบุรุษขุดปักกัน

ผู้ที่ทำงานดีก็ดีกว่า                                               ปวงเหล่าข้าบริพารที่เลือกสรร

ว่าแสนดียอดเยี่ยมใครเทียมทัน                         ข้าราชันจอมราชกษัตรา    
 

บทที่ 23

                เมื่อเจ้านั่งรับประทานอาหารอยู่       กับคนผู้สำคัญยิ่งนักหนา

นึกเสมอว่าเขาเป็นใครนั้นนา                           เฝ้าตรึกตราตรองไตร่ให้ระวัง

ถ้าเจ้าเป็นคนกินเก่งยิ่งนัก                                 เจ้าจงหักห้ามใจให้ยับยั้ง

อย่ารับประทานมูมมามเกินกำลัง                      เขาอาจหวังลวงล่อก่ออุบาย

จงฉลาดอย่าตรากตรำเพื่อร่ำรวย                       มั่งมีด้วยความลำบากยากเหลือหลาย

เงินทองเหมือนมีปีกหลบหลีกกาย                   จะสูญหายชั่วพริบตาให้อาวรณ์

อย่ากินอาหารของคนขี้เหนียว                          หรือขบเคี้ยวตะกละละไว้ก่อน

เขาอาจร้องเชิญด้วยใจรอนรอน                       เอ่ยสุนทร “เชิญมาลิ้มชิมอีกซี”

แต่ใจจริงมิได้หมายเช่นนั้น                               เหมือนผมพันลำคอรอขวางที่

เจ้าต้องคายของกินสิ้นของดี                             ทุกสิ่งที่กินเข้าไปคายออกมา

และถ้อยคำแสนหวานที่สรรกล่าว                   จะเสียเปล่าเปลืองน้ำลายไม่เข้าท่า

อย่าฉลาดพูดกับคนโง่เหมือนลา                      เขาเกลียดหน้าและไม่ชอบใจเลย

อย่าโยกย้ายหลักเขตยึดที่ดิน                              เป็นแถวถิ่นลูกกำพร้ามาเฉย ๆ

ธ เป็นปากเสียงแทนเขาเฝ้าภิเปรย                   ไม่ละเลยต่อสู้เจ้าท่านเอาความ

จงตั้งจิตร่ำเรียนเพียรศึกษา                              หาวิชาจากครูไม่รู้ถาม

อย่าลังเลสอนบุตรด้วยพยายาม                      เฆี่ยนปราบปรามไม่ทำให้ถึงวายวาง

แท้จริงช่วยชีวิตของเขาด้วย                            ไม่มอดม้วยเพราะเฆี่ยนเป็นตัวอย่าง

                ลูกฉลาดพูดจาไม่อำพราง                  พ่ออวดอ้างภูมิใจให้สุขจริง

อย่าอิจฉาคนบาปหยาบชั่วช้า                            ให้ศรัทธาคู่จิตสถิตสิง

ถ้าทำได้เช่นนี้จะดีจริง                                        เจริญยิ่งอนาคตสดใสพราว                            ๑๘

จงฉลาดล้ำเลิศเถิดลูกเอ๋ย                                   อย่าละเลยประพฤติดีมิอื้อฉาว                          ๑๙

อย่าคบคนขี้เหล้าเมายืดยาว                            คนกินข้าวกับเก่งเร่งปลีกตน

คนขี้เมาคนกินมากจะยากไร้                            กินนอนไปสุขแท้แต่ขัดสน

นานไปเหลือผ้าขี้ริ้วหุ้มห่อตน                        จะยากจนข้นแค้นแสนกันดาร

จงจดจำคำสอนของพ่อไว้                                  เจ้าเกิดได้เพราะพ่อเป็นแก่นสาร

เมื่อแม่เจ้าแก่เฒ่าชรากาล                                   จงให้ท่านเอ็นดูว่ารู้คุณ

จงซื้อหาความจริงและปัญญา                          หาวิชาความรู้มากู้หนุน

อีกไหวพริบมีไว้ได้เป็นทุน                               อย่าวิ่งวุ่นขายขาดอาจหมดตัว

บิดาคนชอบธรรมเลิศล้ำสุข                             ไร้ความทุกข์ลูกดีไม่มีชั่ว

เฉลียวฉลาดว่องไวไม่ทึบมัว                           บิดาทั่วชื่นชุ่มภาคภูมิใจ

จงทำตัวให้บิดามารดารัก                                  ภูมิใจนักเจ้ามีดีที่นิสัย

ทำให้มารดาสุขปลุกปลื้มใจ                              เมื่อลูกได้ดีแท้แม่ชื่นชม

ลูกเอ๋ยจงเอาใจใส่ให้ดี                                        เพื่อชีวีเป็นแบบอย่างที่เหมาะสม

โสเภณีผิดศีลธรรมซ้ำโสมม                              เหมือนกับคนดักจับขยับมอง

จ้องตะครุบฉันไวคล้ายพวกปล้น                     ชายมากคนเหลือเชื่อเมื่อเกี่ยวข้อง

กลับกลายไม่สัตย์ซื่อดื้อคะนอง                        หญิงชั่วครองจิตใจให้รวนเร

คนดื่มจัดผสมเหล้ารสเปลี่ยนแปลก              จะต้องแบกความทุกข์สุขหันเห

เขาก่อความเดือดร้อนพาลเกเร                       เดินโซเซบ่นพร่ำอยู่ร่ำไป

นัยน์ตาซมแดงก่ำร่ำน้ำเหล้า                            ตัวช้ำเน่าเกินเบี่ยงเลี่ยงไม่ได้

อย่าให้เหล้าล่อเจ้าให้เมามาย                           แม้แสงพรายสวยดีสีสดแดง

ใสกระจ่างจนกระทั่งมองเห็นเงา                     ตัวของเจ้าในแก้วแพรวชัดแจ้ง

เมื่อหมุนแก้วสุรารสร้อนแรง                            มีสีแสงชวนดื่มจนลืมตัว

รุ่งขึ้นเช้าเจ้าจะรู้สึกเหมือน                              งูพิษเยือนขบกัดฟัดฟาดทั่ว

ตาพร่ามองเห็นสิ่งแปลกน่ากลัว                     สมองมัวพูดแย่อ้อแอ้ปน

เจ้ารู้สึกวิงเวียนเศียรปั่นป่วน                          เมาเซซวนแกว่งไกวให้สับสน

เหมือนอยู่กลางมหาสมุทรสุดเวียนวน          หรืออยู่บนเสากระโดงสูงโทงเทง

เจ้าพูดว่า “ฉันคงต้องถูกตี”                          พร่ำวจี “จำไม่ได้ใครข่มเหง”

ทำไมฉันไม่ตื่นขึ้นมาเอง                                   ใจครื้นเครงดื่มอีกแก้วแล้วสบาย

 

บทที่ 24

                อย่าอิจฉาชิงชังคนชั่วช้า                    อย่าคบหาสมาคมนิยมหมาย

เขาคิดว่าความเดือดร้อนเมื่อแย้มพราย             คนปางตายทุกทีวจีราน

บ้านเรือนมีปัญญาความเข้าใจ                           อยู่ภายในแน่นหนักเป็นหลักฐาน

ความรู้มีประดับห้องตระการ                             สวยสะคราญสิ่งมีค่าช่างน่าชม

เฉลียวฉลาดก็ดีกว่าแข็งแรง                               ความรู้แจ้งสำคัญกว่าพลังถม

ก่อนเข้ารบวางแผนให้กลืนกลม                      ได้อบรมถูกท่าชนะไว

คำกล่าวที่ฉลาดคาดไม่ถึง                                   ก็ลึกซึ้งเกินคนโง่เข้าใจได้

เขาไม่รู้จะพูดว่าอย่างไร                                     เมื่อผู้ใดปรึกษาเรื่องสำคัญ

ถ้าเจ้าคิดแผนการที่ชั่วช้า                                   ได้ชื่อว่าก่อเดือดร้อนคลอนไหวหวั่น

แผนการคนโง่คิดบาปฉกรรจ์                            ชนทั้งนั้นแสนเกลียดผู้เหยียดคน

                ถ้าเป็นคนอ่อนแอยามคับขัน             เป็นเช่นนั้นจริงไซร้ในทุกหน

อย่าสองจิตสองใจใคร่ช่วยคน                          ถูกดึงตนไปประหารผลาญชีวี

เจ้าอาจว่าไม่ใช่กงการเรา                                   แต่พระเจ้าทรงทราบมาก่อนนี้

ตัดสินจากเจตนารมณ์ที่มี                                   ท่านรู้ดีคอยจ้องทรงมองดู

และจะทรงตอบแทนการกระทำ                      กิจกรรมของมนุษย์ที่สุดรู้

ธ ทรงทราบทั่วไปได้อุ้มชู                                  ทรงเอ็นดูถ้าเจ้าเฝ้าทำดี

ลูกเอ๋ยเจ้าจงกินน้ำผึ้งเถิด                                   ความดีเกิดแก่เจ้าเนาทุกที่

ลมปากเจ้าจะหวานฉ่ำฤดี                                   ดุจผึ้งมีน้ำหวานซ่านจากรวง

สติปัญญาความรู้คู่สมอง                                     จงใฝ่ปองอนาคตสดเลอสรวง

อย่าปล้นคนสุจริตคิดล่อลวง                              บ้านเรือนปวงอย่าหยิบอย่าริบเลย

คนสุจริตล้มลงกี่สิบครั้ง                                     เขาก็ยังลุกขึ้นมายืนเฉย

แต่ว่าความหายนะนั้นไม่เคย                             ไม่ละเลยคนชั่วกลั้วทำลาย

อย่าดีใจเห็นศัตรูสู่วิบัติ                                     ทรงทราบชัดไม่โปรดโกรธเหลือหลาย

อาจไม่ลงโทษศัตรูให้วางวาย                           ตามมั่นหมายของเจ้าจงเข้าใจ

อย่าให้เจ้าเป็นกังวลเพราะคนชั่ว                    อย่าเมามัวริษยาอิจฉาใส่

คนชั่วช้าอนาคตก็หมดไป                                 ความหวังไร้สูญสิ้นต้องภินท์พัง

จงยำเกรงพระเจ้าเถิดลูกเอ๋ย                              อย่าละเลยกลัวกษัตริย์ ธ ตรัสสั่ง                                                      

อย่าคบพวกกบฏคดปิดบัง                                  จงยับยั้งเกรงพระเจ้าอย่าละวาง

คนเช่นนั้นถูกทำลายในเดี๋ยวเดียว                   แน่แท้เทียวรู้ไหมได้กล่าวอ้าง

พระเจ้าหรือกษัตริย์ไม่อำพราง                         ทรงสรรค์สร้างความพินาศทัดเทียมกัน

 

คำพังเพยที่ฉลาดอีก

                ปราชญ์กล่าวไว้ด้วยว่าไม่ถูกต้อง    แสนขัดข้องผู้พิพากษาเหหัน                (สำหรับศาล)

ตัดสินความลำเอียงบ่ายเบี่ยงครัน                 พัลวันกลบเกลื่อนปิดเงื่อนงำ

ประกาศคนผิดเป็นคนพิสุทธิ์                          ปวงมนุษย์เกลียดชังทั้งแช่งซ้ำ

ผู้พิพากษาลงโทษคนผิดทำ                              ธ จะนำความรุ่งเรืองประเทืองพร

จะปลาบปลื้มกมลจนเหลือที่                           ชื่อเสียงดีเด่นเป็นอนุสรณ์

คำตอบตรงเป็นเครื่องหมายที่แน่นอน          คงถาวรมิตรภาพซาบซึ้งจริง

                อย่าสร้างบ้านเร็วรี่มีครอบครัว          จนกว่าตัวทำนาหาพร้อมสิ่ง

แล้วเจ้าจะมั่นใจแน่แท้จริง                                ชีพพึ่งพิงหาเลี้ยงได้เพียงพอ

อย่าปรักปรำกล่าวว่าหาหลักฐาน                    แก่เพื่อนบ้านไร้สาเหตุเลศนัยหนอ

หรือกล่าวถ้อยร้อยคำซ้ำป้อยอ                        หลอกลวงล่อเข้าใจผิดคิดเขวไป

อย่ากล่าวว่า “ฉันจะทำกับเขา                           เหมือนที่เขาทำฉันให้หวั่นไหว

เราจะได้หายกันหมดสิ้นไป”                           แก้แค้นให้เท่าเทียมตามเหลี่ยมคม

ฉันเดินผ่านทุ่งนาและไร่องุ่น                           คนโง่งุนเกียจคร้านละงานถม

ก็เห็นว่าไร่นาหญ้าอุดม                                      ต้นหนามคมข้นรกปกคลุมดิน

กำแพงหินพังหลุดทรุดลงมา                            เห็นแล้วพาครวญใคร่ใฝ่ถวิล

ได้บทเรียนแจ้งชี้สอนชีวิน                                ขึ้นนอนดิ้นงีบหลับระงับไป

หรือกอดอกพักผ่อนขอนอนต่อ                        ความจนก็กรายมาหาเคียงใกล้

เหมือนพวกปล้นครบอาวุธรุดคลาไคล            บุกบรรลัยโจมจู่ขู่ถึงตัว

 

บทที่ 25  สุภาษิตของซาโลมอนต่อไปอีก

          อาลักษณ์ของกษัตริย์เฮเซคียาห์        แห่งยูดาห์แคว้นเขตประเทศใหญ่

ได้คัดลอกสุภาษิตสะกิดใจ                                ลิขิตไว้ของซาโลมอนวอนวจี

เกียรติยศของพระเจ้าเราแท้จริง                        อยู่ที่สิ่งปิดบังหลายอย่างนี่

เกียรติกษัตริย์อยู่ที่พบประสบมี                         และอยู่ที่อธิบายขยายความ

กษัตริย์ทรงคิดอย่างใดเจ้าไม่รู้                           ทรงคิดอยู่เกินเราหยั่งทั้งเกรงขาม

เหมือนฟ้าสูงสุดสอยเกินลอยตาม                    ลึกสมนามมหาสมุทรสุดคะเน

จงไล่ขี้เงินไปไว้ต่างหาก                                    เอาออกจากเงินเงางามล้ำเสน่ห์

จิตรกรสร้างสิ่งใดไม่รวนเร                               ดูงามเก๋ทั่วถ้วนล้วนน่าชม

จงกันที่ปรึกษาชั่วกลั้วบาปล้น                          ไปให้พ้นกษัตริย์เพราะไม่เหมาะสม

รัฐบาลพระองค์มีดีอุดม                                      เมื่อนิยมยุติธรรมให้ดำรง

ยามเมื่อเจ้าเข้าเฝ้าพระราชา                               องค์มหากษัตริย์เลิศเทิดสูงส่ง

อย่าทำตนสำคัญยิ่งหยิ่งทะนง                           กว่าที่คงเป็นอยู่ไซร้ให้เหมือนเดิม

ให้พระองค์เลื่อนตำแหน่งแต่งตั้งเจ้า              เพื่อรับเอาหน้าที่สูงพยุงเสริม

ดีกว่าปลดลดตำแหน่งไม่แต่งเติม                     ผู้ได้เพิ่มสำคัญกว่ามาอยู่แทน

อย่าด่วนนำสิ่งที่เห็นเด่นชัดมอง                      ไปฟ้องร้องถึงศาลพาลก่อแค้น

พยานพิสูจน์ว่าเจ้าผิดคิดดูแคลน                      อับอายแสนสุดเศร้าเฝ้าหมองมัว

ถ้าเพื่อนบ้านข้องใจมิวายเว้น                            มีความเห็นไม่ลงรอยพลอยเคืองทั่ว

จงตกลงให้เสร็จถ้วนเป็นส่วนตัว                     อย่าให้รั่วความลับเขาอย่าเล่าไป

เกรงจะมีผู้ใดได้ยินเข้า                                       ปรักปรำเจ้ากล่าวย้ำทำไฉน

ไม่มีวันลบความอายวุ่นวายใจ                           เป็นเหตุให้เขาเย้ยเยาะเพราะวจี

ความคิดอ่านขานกล่าวเข้าจังหวะ                    ดุจดังระบายทองลงในที่

เป็นลวดลายในแผ่นเงินงามดี                           เป็นเครื่องชี้ความซึ้งซึ่งคนทำ

เมื่อผู้รู้เตือนผู้ที่ยอมฟัง                                       คำเตือนดังกล่าวนี้มีค่าล้ำ

กว่าแหวนทองผ่องผุดบุศราคัม                         งามเลิศล้ำกว่าเรือนทองรองเพชรพลอย

ทูตที่เชื่อถือได้ให้ความชื่น                                ปลุกให้ฟื้นเหมือนน้ำเย็นฉ่ำฝอย

ราดรดรื่นกลางแดดแผดบนดอย                       ชีวิตพลอยชุ่มชื่นระรื่นทรวง

ผู้สัญญาว่าจะให้แล้วคอยหาย                           ดุจดังสายลมพลิ้วไม้ปลิวร่วง

เมฆสงัดลมสงบหลบเลยลวง                            คอยหายห่วงฝนแล้งแห้งเหี่ยวใจ

ถ้าหมั่นชวนชักนำพร่ำมานาน                         ผู้ยืนกรานไม่ยอมอ่อนอาจหย่อนได้

แม้แต่ผู้ปกครองดีที่มั่นใจ                                   ในตนไซร้ก็ยังยอมพร้อมทำตาม

อย่าลิ้มรสน้ำผึ้งหวานซึ้งนัก                              เจ้าอาจจักอาเจียนออกขอบอกห้าม

เพื่อนบ้านอย่าไปหาสู่อยู่ทุกยาม                       จะก่อความเบื่อหน้าพาเกลียดชัง

ผู้ใส่ร้ายเพื่อนบ้านพาลหาเรื่อง                        ให้ขัดเคืองก็ชั่วโฉดเหี้ยมโหดคลั่ง

เหมือนธนูดาบคมถมประดัง                             แทบภินท์พังเพราะตะบองจ้องคอยตี

ไว้ใจคนพึ่งไม่ได้ให้หุนหัน                              ยามคับขันเข้าตาจนพ้นหลีกหนี

เหมือนฟันหักอยากเคี้ยวพลันฟันไม่มี            คนง่อยที่ขาลากอยากจะเดิน

ดุจคนอยากอุ่นเหลือเมื่อหนาวจัด                     กลับสะบัดเสื้อขว้างไปห่างเหิน

คล้ายร้องเพลงกล่อมคนเศร้าเขากลับเมิน       บาดแผลเยินเอาเกลือราดแทบขาดใจ

แม้นศัตรูหิวโหยกระหายน้ำ                             เจ้าจงนำอาหารเจือจานให้

เขาสำนึกตัวได้ละอายใจ                                    ธ จะให้บำเหน็จและรางวัล

ดุจลมเหนือพัดฝนหล่นโลมหล้า                      เสียงนินทาก่อขุ่นใจให้ฉันนั้น

อยู่ใต้ถุนอุ่นกว่ารวมร่วมบ้านกัน                      ภรรยาสรรค์คำกล่าวหาท้าคารม

รับข่าวดีไม่คาดฝันพลันปลาบปลื้ม                  เหมือนน้ำดื่มดับกระหายคลายขื่นขม

คนดีตามคำชั่วเหมือนเยือนน้ำตม                    บ่อโสมมน้ำชนิดเป็นพิษร้าย

กินน้ำผึ้งอิ่มล้นจนเต็มที่                                     มากไม่ดีฉันใดใคร่ขยาย

ถ้าระงับความโกรธไว้ไม่หยุดยั้ง                       ก็หมดหวังดังเมืองรุ่งเรืองเผย

ไร้กำแพงป้องกันกั้นดังเคย                               ศัตรูเย้ยเหยียบย่ำซ้ำโจมตี

 

บทที่ 26

                ไม่มีคำสรรเสริญเยินยอใด                 มามอบให้คนโง่เง่าเขลาทุกสิ่ง

เหมือนหน้าร้อนไร้ลมหนาวกราวแอบอิง      หน้าเกี่ยวยิ่งไร้ฝนหล่นโปรยมา

คำสาปแช่งพ้นพรากนอกจากทำ                      ไม่ดีซ้ำสมควรสาปเพราะบาปหนา

เหมือนนกบินผ่านไปในนภา                           ร่อนถลาไม่แวะลงเกาะตรงใด

ต้องใช้แซ่กับม้าลาบังเหียน                               และต้องเฆี่ยนตีคนเขลาโง่เง่าใหญ่

ถ้าเจ้าตอบคนโง่คุยโวไป                                    ตัวเจ้าไซร้โง่เขลาเท่าคนถาม

เขาถามมาโง่แค่ไหนตอบไปพลัน                    โง่แค่นั้นตอบต่อไม่ขอห้าม

เพื่อคนถามทราบถ้อยที่ร้อยความ                     ไม่เปรื่องตามที่เขาคิดสักนิดเดียว

ผู้ใช้คนโง่ให้ไปส่งข่าว                                      ยื่นเรื่องราวกล่าวคำทำลดเลี้ยว

เหมือนคนตัดเท้าทิ้งแน่จริงเจียว                      หาเหาเที่ยวใส่หัวของตัวพลัน

โง่ใช้สุภาษิตติดปากเล่า                                     ก็ดีเท่าคนง่อยใช้ขาได้นั้น

สรรเสริญคนโง่ไซร้ไม่ถูกครัน                         เหมือนหัวอันล้านใสได้หวีงาม

คนโง่ยกคำคมอ้างอย่างคนเมา                          ได้แต่เฝ้ายกมือร่ามาบ่งหนาม

จ้างคนโง่ผ่านมาพยายาม                                   ทำร้ายตามผู้เกี่ยวข้องจ้องทำลาย

สุนัขกินสำรอกมันนั้นฉันใด                            คนโง่ไซร้ทำโง่ซ้ำย้ำไม่หาย

โง่ที่สุดดีกว่าหลงทะนงกาย                              คิดมั่นหมายตนฉลาดเปรื่องปราดดี

ทำไมคนเกียจคร้านเฉยไม่เคยออก                   ไปอยู่นอกตัวบ้านสถานที่

หรือหวาดกลัวสิงโตร้ายหมายย่ำยี                    มาราวีขบกัดตัวน่ากลัวจริง

คนเกียจคร้านไม่นำพาแม้อาหาร                      จะจัดการเคี้ยวกินยังมัวนั่งเฉย

คนคร้านว่าฉลาดกว่าเจ็ดคนเคย                       ตอบเฉลยได้หลักแหลมแถมคำคม

ผู้พันพัวโต้เพียงเสียงอึงมี่                                  ในเรื่องที่ใช่ของตนบ่นทับถม

เหมือนกับดึงหูหมาไม่น่าชม                             มันวิ่งดมตามถนนวนผ่านไป

คนลวงเขาแล้วกล่าวแกล้งแสร้งล้อว่า             เหมือนคนบ้าเล่นอาวุธหาหยุดไม่

ไฟที่ขาดฟื้นจะดับลับฉันใด                              วิวาทไซร้ขาดคนแหย่เลิกแน่ครัน

ถ่านเป็นเชื่อเพลิงเผาเร่าร้อนเหลือ                  ฟืนเป็นเชื้อไฟคุระอุนั่น

คนหาเรื่องเดือดร้อนเป็นเช่นเดียวกัน            เกิดหุนหันทะเลาะเพราะก่อการ

การนินทาต่อถ้อยอร่อยเหลือ                            ไม่รู้เบื่อกล่าวร้ายหมายหักหาญ

เราชอบกินมันมากอยากมานาน                       คงแสนหวานอร่อยลิ้นได้นินทา

ปากกับใจไม่ตรงกันหันหน้าสิ้น                      เหมือนหม้อดินราคาด้อยน้อยคุณค่า

เขาเคลือบขัดเงาปลาบอาบน้ำยา                       ไว้ตบตาคนไม่รู้ก็ดูงาม

คนใจคดซ่อนความชังหลังป้อยอ                     ถ้อยสอพลอไม่มั่นคงตรงกันข้าม

พูดน่าฟังอย่าหวังเชื่อเบื่อถ้อยความ                 พวกจิตทรามยามพูดดีใจนี้ชัง

เขากลบเกลื่อนปิดบังความชังได้                      ซ่อนเอาไว้ในจิตเกินคิดหยั่ง

แต่คนเห็นการกระทำตามลำพัง                       ชั่วจริงจังของเขาเฝ้าคอยมอง

ให้ความทุกข์แก่ท่านพลันถึงตัว                       ทุกข์พันพัวตัวเจ้าเข้าเกี่ยวข้อง

ผู้ทำให้แผนดินล่มถล่มกอง                               ย่อมจะต้องถูกดินทับดับมลาย

ลิ้นที่กล่าวมุสาหาความอยู่                                  เป็นศัตรูต่อเจ้าของจ้องกระหาย

คำหวานหูใช่จริงจิตคิดมิวาย                             ย่อมทำลายเด็ดขาดพินาศลง

 

บทที่ 27

                อย่าคุยโวโอ้อวยถึงพรุ่งนี้                   ไม่แน่มีอะไรบ้างเกิดกางกั้น

อย่าสรรเสริญตนเองครื้นเครงครัน                 คนอื่นท่านสรรเสริญเจริญค่า

หินและทรายเรารู้หนักอยู่โข                            แต่ความโง่ก่อให้หนักใจกว่า

ความโกรธเกรี้ยวร้ายกาจอาจนำมา                   ริษยาอาฆาตพินาศไป

จะว่าใครต่อหน้าทีกว่าปล่อย                             ให้เรื่องคล้อยเลยผ่านนานถึงไหน

เขาคิดไม่ไยดีมีอภัย                                              จงทำใจเป็นกลางอย่างเที่ยงธรรม

แม้มิตรเผลอทำให้เป็นบาดแผล                        นั่นมิตรแท้เผอิญมาเกินก้ำ

ศัตรูร้ายกลายดีนี่ควรจำ                                      มักจะนำเหตุร้ายให้ระวัง

เมื่อท้องอิ่มเขาจะปฏิเสธ                                    ทุกประเภทอาหารอร่อยพลอยหยุดยั้ง

ท้องหิวชมขื่นขมว่าอร่อยจัง                              ไม่รอรั้งยามจะไปเหมือนไก่บิน

น้ำหอมพรมชโลมใจให้เป็นสุข                       โชยกลิ่นปลุกจิตปลื้มลืมใดสิ้น

เพื่อนสนิทเอ็นดูชูชีวิน                                      ดังช่วยรินพลังใจได้อำนวย

นึกถึงเพื่อนเจ้ามากมายสหายบิดา                    ทุกข์ยากอย่าเรียกร้องพี่น้องช่วย

เพื่อนบ้านใกล้เคียงกันพลันเอื้ออวย               เต็มใจด้วยดีกว่าญาติอาจอยู่ไกล

ลูกเอ๋ยจงฉลาดเปรื่องปราดดี                             พ่อจะมีความสุขปลื้มปลุกได้

พ่อจะตอบโต้คนกังวลใจ                                   ตำหนิให้ตัวพ่อขอเถียงกัน

คนฉลาดหลีกตนพ้นเดือดร้อน                         เขาหลบก่อนไม่เสี่ยงเลี่ยงเหหัน

คนโง่ขืนทำต่อไปใจดื้อดัน                                เสียใจครันสูญสลายเมื่อปลายมือ

คนเขลารับประกันแขกคนแปลกหน้า            หาหนี้มาสู่ตนพลันนั้นโง่ทื่อ

ควรปรับไหมริบทรัพย์รับทัณฑ์คือ                   ให้ยึดถือสินไปใช้หนี้แทน

ร้องปลุกเพื่อนเสียงดังยังเช้าตรู่                        เพื่อนจะรู้สึกคล้ายสาปบาปเหลือแสน

ภรรยาหาเรื่องบ่นก่นดูแคลน                            เสมือนแม้นวันน่าเบื่อเมื่อฝนพรำ

ทำให้เธอเงียบเสียงบ้างได้อย่างไร                  หรือรั้งให้ลมขัดหยุดพัดร่ำ

หรือกอบน้ำในอุ้งมือเคยถือทำ                         เรียนรู้จำไว้เหมือนกับลับเหล็กดี

ดูแลต้นมะเดื่อไว้ให้ดีเถิด                                  แล้วจักเกิดผลกินได้เร็วไวนี่

บ่าวระวังนาอย่าให้ใครย่ำยี                               รับเกียรติมีปรากฏกำหนดวาง

เจ้าเห็นใบหน้าตัวทั่วในน้ำ                               เห็นตนซ้ำอยู่ในใจไม่หายห่าง

ปรารถนาของมนุษย์ไม่สุดทาง                         ดุจความกว้างจุคนแน่นแดนมรณา

ไฟมีไว้ใช้ลองทองและเงิน                               คำสรรเสริญพิสูจน์คนเฝ้าค้นหา

ดูนิสัยใฝ่จ้องมองอัชฌา                                     พิจารณาทั่วแท้รู้แน่จริง

                ตีคนโง่ให้ปางตายไม่หายเขลา         จงคอยเฝ้าแกะแพะไว้ให้ดียิ่ง

เพราะสมบัติหรือชาติไซร้ไม่ประวิง                หาอยู่นิ่งยืนนานชั่วกาลไป

เจ้าตัดหญ้าแห้งยิ่งทิ้งไปแล้ว                             เห็นไม่แคล้วต้องรอหญ้างอกมาใหม่

ขณะรอหญ้าขึ้นยืนต้นไกว                                ตัดบนไหล่เขารอก็พอทัน

ตัดขนแกะมาพอเพื่อทำเสื้อผ้า                          ขายแพะมาซื้อที่ดินถิ่นสุขสันต์

ได้น้ำนมอาหารดีที่สำคัญ                                  เลี้ยงตัวพลันครอบครัวทาสทั่วคน

 

บทที่ 28

                คนชั่วคอยระแวงทุกแห่งทั่ว             เสมือนวัวสันหลังขาดหวาดผวา

สุจริตเลิศชนล้นปรีชา                                        เขาเก่งกล้าเหมือนสิงโตโอ่ลำพอง

ชาติเข้มขลังยั่งยืนตื่นตัวอยู่                                เมื่อมีผู้นำเปรื่องปราดฉลาดสมอง

ถ้าเปลี่ยนบ่อยมากอยู่ผู้ปกครอง                        เป็นบาปของชาตินี้ที่ทำมา

คนที่มีอำนาจอาจกดขี่                                         เที่ยวย่ำยีคนยากไร้ไม้ไว้หน้า

เหมือนฝนตกหนักเหลือเบื่อระอา                   หลั่งลงมาผลาญพืชผลหล่นลงดิน

ถ้าเจ้าไม่เคารพนบกฎหมาย                               เจ้าก็กลายเป็นคนชั่วกลั้วบาปสิ้น

ถ้าทำตามกฎหมายคลายมลทิน                          เจ้าก็ผินหน้าสู้ผู้บาปทราม

ยุติธรรมไฉนคนชั่วช้าหารู้ไม่                           ผู้ถือพระเจ้าเข้าใจเกินใครหยาม

สุจริตแต่ยากจนทนทุกข์ตาม                              ดีกว่าความทุจริตที่มั่งมีครัน

ดรุณรักษ์กฎหมายใคร่ค้นคว้า                           มีปัญญาฉลาดคงยืนยงมั่น

ผู้คบคนเหลวไหลใฝ่สัมพันธ์                            บิดานั้นต้องอับอายขายหน้าชน

ถ้าร่ำรวยเพราะดอกเบี้ยวคิดเสียแพง               สูงลิบแรงเอาเปรียบเขาเฝ้ากอบผล

เงินเจ้าตกเป็นของผู้ชูกมล                                 เมตตาคนยากไร้ใจอาทร

ถ้าเจ้าไม่เชื่อฟังพระบัญญัติ                               ปฏิบัติตามพระองค์ผู้ทรงสอน

พระเจ้าทรงรังเกียจคำอ้อนวอน                       ยามขอพรอธิษฐานท่านไม่ฟัง

ถ้าหลอกล่อคนจริงทำสิ่งชั่ว                              ระวังตัวชั่วเองครื้นเครงคลั่ง

คนสะอาดบริสุทธิ์จงรับฟัง                               ธ ทรงตั้งรางวัลอย่างชั้นดี

คนร่ำรวยยกตนเป็นคนฉลาด                            คิดว่าปราชญ์แสนเปรื่องเลื่องเหลือที่

คนทุกข์ยากจนไร้นิสัยดี                                     เข้าใจมีความคิดพินิจตรอง

แม้นคนชอบธรรมมีอำนาจ                                ไม่เคยขาดคนจัดงานฉลอง

คนไม่ดีแม้นได้มาครอบครอง                           คนทั้งผองหลบหลีกคิดปลีกตัว

อย่าซ่อนเร้นบาปร้ายภายในเจ้า                        จงบอกเล่าสารภาพความบาปชั่ว

แม้นปิดบังความผิดชีวิตมัว                                อย่าหวั่นกลัวบอกพระเจ้าจะอภัย

จงยำเยงเกรงกลัวพระเจ้าเถิด                            เจ้าจักเกิดสุขจิตน่าพิศมัย

ถายังขืนดึงดันรั้นกายใจ                                    จะบรรลัยพินาศพลันในทันที

เมื่อมีผู้ปกครองใจหมองชั่ว                               คนจนทั่วหมดหวังชังเหลือที่

เขาเหมือนสิงโตคำรามคร้ามฤดี                        หรือเหมือนหมี่ค้อมมองคอยจ้องดู

ผู้ปกครองไม่เข้าใจไร้ความคิด                          มักมีจิตโหดร้ายหมายข่มขู่

ถ้าชังทุจริตไซร้ไม่ค้ำชู                                       ปกครองอยู่ชั่วกาลเนิ่นนานเนา

ฆ่าคนตายคล้ายฝังตนไว้ก้นหลุม                      อย่ากลุ้มรุมยับยั้งดึงรั้งเขา

จงสุจริตจะปลอดภัยได้บรรเทา                         ทุจริตเจ้าจะสิ้นหวังพังทลาย

ชาวนาที่ทำงานหนักจักมีกิน                             ไม่รู้สิ้นสมอยากมีมากหลาย

ปล่อยเวลาผ่านรุดสุดเสียดาย                             จะกลับกลายทุกข์ยากลำบากครัน

คนสุจริตจิตใจสดใสสุข                                     ไร้ความทุกข์ปรีดิ์เปรมเกษมสันต์

ถ้าอยากรวยเร็วไว้ทันใจพลัน                            ตัวเจ้านั้นถูกอาญาไม่ช้าที่

การลำเอียงผิดล้ำพร่ำกล่าวขาน                        ตุลาการยอมเสี่ยงเลี่ยงหน้าที่

เพราะมุ่งหวังสินบนดลฤดี                                แม้ว่ามีเพียงเล็กน้อยจ้อยก็ยอม

ผู้อยากรวยเร็วนักมักใจดำ                                  เขาชอบทำเพื่อตนเองดูเก่งพร้อม

ไม่รู้ว่าความยากไร้ตามไล่ตอม                           รุมห้อมล้อมเขานั้นไม่ผันแปร

จงตักเตือนว่าวอนกล่าวสอนสั่ง                       แล้วภายหลังเขาจะตอบขอบใจแน่

มากกว่าเจ้ากล่าวคำเลิศล้ำแด                             ยกย่องแต่ตัวเขาเฝ้าป้อยอ

บางคนคิดขโมยจ้องลักของแม่                          ของพ่อแท้ไม่เป็นไรไม่ต้องขอ

เช่นขโมยทั่วไปโกยให้พอ                                 ลักแม่พ่อขโมยเขาโจรเท่ากัน

ความใจดำนำเดือดร้อนสะท้อนให้                  จงวางใจพระเจ้าดีกว่าอย่าเหหัน

คนโง่ทำตามตนเห็นเป็นสำคัญ                        ปราชญ์สอนนั้นตามตลอดจะปลอดภัย

จงทำทานแล้วจะได้ไม่ขัดสน                            คลายทุกข์ทนลำบากมาพออาศัย

ทำเหมือนโลกไร้คนจนทุกหนไป                    จะบรรลัยเพราะบาปเขาสาปตัว

เมื่อคนชั่วมีอำนาจอาจอันตราย                         คนทั้งหลายซ่อนตนกลัวคนชั่ว

เมื่ออำนาจถอยลดหมดเกรงกลัว                       คนดีทั่วก็จะยืนขึ้นปกครอง

 

บทที่ 29

                ถ้าเจ้าดื้อทุกครั้งยั้งไม่อยู่                     เมื่อมีผู้ตักเตือนทำเชือนเฉย

สักวันหนึ่งจะต้องล้มจมไม่เงย                          เลิกลุกเลยสงบเรียบเงียบเชียงจริง

ผู้ครอบครองเที่ยงธรรมล้ำในยุค                      มีความสุขทั่วกันสบสันต์ยิ่ง

ผู้ครอบครองชั่วช้าอย่าพึ่งพิง                            ปวงชนดิ่งจมเศร้าทุกข์ร้าวเยือน

ถ้าหากเจ้ายกย่องผองปัญญา                             แล้วบิดาจะภูมิใจหาใดเหมือน

คนโง่เปลืองทองเงินเกินจักเตือน                    หลงแชเชือนโสเภณีที่น่าชัง

เมื่อกษัตริย์ยุติธรรมบำรุงราษฎร์                       ประเทศชาติคงมั่นพลันเข้มขลัง

ยามทรงเห็นแก่เงินยิ่งอย่างจริงจัง                   เมืองภินท์พังทรงทำลายวอดวายครัน

ผู้ยอเพื่อนเหมือนกับดักกักตนไว้                     คนชั่วไซร้ถูกบาปดักกักตนมั่น

สุจริตชนสุขกมลล้นอนันต์                                สมหวังอันอิสระพาเสรี

คนดีรู้จักสิทธิหน้าที่คน                                      ที่ยากจนต่ำต้อยด้อยเหลือที่

แต่คนชั่วมักไม่เข้าใจดี                                        ในเรื่องนี้เพราะตัวชั่วบาปโทรม

ไม่นับถือคนทั้งหลายคล้ายก่อเรื่อง                  ให้บ้านเมืองลุกไหม้เพราะไฟโหม

ปราชญ์รักษาเหตุการณ์กั้นจู่โจม                      ที่ทับโถมให้สงบจบลงพลัน

คนฉลาดพร่ำร้องฟ้องคนเขลา                          ถีงศาลเนาสถิตคงซื่อตรงมั่น

คนโง่จะหัวเราะเยาะเย้ยกัน                              ส่งเสียงลั่นด่าทอเสียพอแรง

คนกระหายหาเลือดเดือดแค้นยิ่ง                     เขาจัดแจงป้องชีวิตดุจมิตรตัว

คนโง่เขลาเฝ้าแสดงแจ้งความโกรธ                 ที่ชั่วโฉดให้เห็นเด่นชัดทั่ว

คนฉลาดอดกลั้นไว้ไม่เมามัว                             เกลียดโกรธกลัวเก็บไว้ใจอดทน

ถ้าผู้ครอบครองประเทศมีเจตนา                       ฟังวาจากล่าวเท็จไร้เหตุผล

ข้าราชการของตัวทั่วทุกคน                               มีสิ่งที่เหมือนกันหนาอย่ามองข้าม

คิดพระเจ้าทอดพระเนตรสังเกตตาม               เฝ้าทุกยามทั้งสองฝ่ายหมายจ้องดู

ถ้ากษัตริย์ป้องกันท่านคุ้มครอง                         สิทธิของคนยากล้ำนำมาสู่

ทรงปกป้องรักษาไว้ได้ค้ำชู                               จะครองอยู่ชั่วกาลเนิ่นนานเนา

คำตักเตือนแนะนำซ้ำตีสอน                             แก่เด็กก่อนจะตีได้ไวกว่าเก่า

เด็กทำตามอำเภอใจไม่บางเบา                          จักนำเอาความอายสู่ผู้มารดา

เมื่อคนชั่วมีอำนาจอาจกระทำ                           อาชญากรรมเพิ่มพูนหนุนนำหน้า

แต่คนดีเห็นวิบัติถนัดตา                                     พินาศมาสู่คนชั่วหมองมัวครัน

จงตีสอนบุตรไซร้ไม่เลยละ                               แล้วเจ้าจะภูมิใจในเขานั่น

เขาจะไม่ทำให้อายวุ่นวายกัน                            ไม่มีวันขายหน้าถ้าสอนดี

ชาติที่ไม่มีพระเจ้าเฝ้านำไป                               เป็นชาติไร้ระเบียบตรงไม่คงที่

พระบัญญัติของพระเจ้าเร้าชีวี                          เจ้าจักมีความสุขแสนแม้นทำตาม

สอนคนใช้เพียงพูดดีนี้ไม่ได้                            อาจเข้าใจแต่ไม่ฟังยังข้อห้าม

คนโง่มีความหวังถ้าพยายาม                              กว่าคนพล่ามพูดไปโดยไม่คิด

ถ้าเลี้ยงดูคนรับใช้แต่วัยเยาว์                           ให้สิ่งเขาต้องประสงค์จำนงจิต

สักวันหนึ่งจะเสียดายกลายเป็นพิษ               ทุกชนิดของเราเขาครอบครอง

คนโกรธง่ายหมายรอก่อวิวาท                           และบังอาจทำยุ่งยากจากสิ่งผอง

จองหองนำหน้าพินาศอาจลำพอง                   คนเจียมต้องได้รับนับถือครัน

ผู้ร่วมมือกับขโมยโดยที่รู้                                    เป็นศัตรูตัวร้ายให้ตนนั่น

เขาจะถูกพระองค์ลงโทษทัณฑ์                        หากเขานั้นเป็นพยานให้การมวล

ถึงแม้เขาปิดปากไว้ไม่ให้การ                            เป็นพยานปรักปรำย้ำให้หวน

ก็ไม่พ้นคำแช่งสาปความบาปล้วน                   โทษสมควรพระเจ้าสาปบาปมากมาย

ผู้วางใจในพระเจ้าเขาปลอดภัย                        ผู้มีใจห่วงชนคนทั้งหลาย

ว่าคิดถึงตนอย่างไรให้วุ่นวาย                           เป็นอันตรายยิ่งล้วนควรไตร่ตรอง

คนทั่วไปอยากทำให้ถูกใจอยู่                            เฉพาะผู้ครองเมืองประเทองผอง

จะรับความยุติธรรมนำสมปอง                          มาครอบครองจากพระเจ้าเราผู้เดียว

ธรรมดาคนดีพร้อมย่อมรังเกียจ                         เขาหยามเหยียดคนชั้วช้าหาข้องเกี่ยว

คนชั่วช้าก็ชังชิงมากจริงเจียว                            ไม่แลเหลียวคนดีหนีห่างไกล

 

บทที่ 30

                ต่อไปนี้เป็นถ้อยคำของอากูร์บุตรยาเคห์ เมืองมัสสา    อากูร์กล่าวว่า (กลอนหก)

                พระเจ้าไม่สถิตชิตข้า                          เมินหน้าลาร้างห่างหัน

ข้าครวญหวยหาจาบัลย์                                       โศกศัลย์สิ้นหวังพลังใจ

ข้านี้เปรียบเป็นเช่นสัตว์                                     แน่ชัดกว่าคนยลได้

โอ้ความฉลดาขาดไป                                          ในเรื่องพระเจ้าเรานี่

ใครเล่ารู้แท้แน่ดี                                                  เรื่องที่สวรรค์บันดาล

ใครเคยกอบลมชมหรือ                                       ในมือถือไว้ไม่ผ่าน

หรือใครใช้ผ้าชำนาญ                                        ห่อธารห้วงน้ำฉ่ำเย็น

ใครสถาปนาโลกไว้                                            ผู้ใดไฉนใครเห็น

พระองค์คือใครใคร่เน้น                                    ใครเป็นบุตรพระองค์

(กลอนแปด)

                พระเจ้าทรงรักษาสัญญานี้                 อยู่คงที่ทุกประการท่านเสริมส่ง                       ๕

ธ เป็นโล่คุ้มกันอันมั่งคง                                    แสวงองค์พระเจ้าเฝ้าคุ้มครอง

ถ้าท่านอ้างว่าพระองค์ทรงดำรัส                      หากมิตรัสทรงท้วงติงทุกสิ่งผอง

จะทรงดูว่าท่านนั้นลำพอง                                ปากคะนองมุสามาสำแดง

โอ้พระองค์ทรงเมตตาข้าขอร้อง                       เพียงแค่สองประการสรรมาแจ้ง

ขอให้ข้ารับได้ไม่เปลี่ยนแปลง                          ก่อนสิ้นแรงร้าวรอนก่อนจะตาย

ขอความเท็จปดทรามความมุสา                         อยู่ไกลข้าทุกหนจนห่างหาย

อย่าให้ข้ารับได้ไม่เปลี่ยนแปลง                        ก่อนสิ้นแรงร้าวรอนก่อนจะตาย

ขอความเท็จปดทรามความมุสา                         อยู่ไกลข้าทุกหนจนห่างหาย

อย่าให้ข้ารวยหรือจนทุกข์ทนกาย                    มีมากมายอาหารดีที่ต้องการ

เกรงว่ามีมากนักอาจจักพร่ำ                               กล่าวถ้อยคำเหลวไหลไร้แก่นสาร

เพ้อวาจาพาเพลินเกินประมาณ                        ไม่ต้องการพระองค์ทรงฤทธา

แต่ถ้าข้ายากจนข้นแค้นเล่า                                ขโมยเขากินฉะนี้จะดีกว่า

จะทำให้ใครดูหมิ่นและนินทา                         เขากล่าวหาพระเจ้าไซร้ให้หมองมัว

                อย่าตำหนิคนใช้ให้นายฟัง               จะถูกชังสาปซ้ำรับบาปกลั้ว

มีผู้ที่แช่งด่าบิดาตัว                                              และทำชั่วต่อมารดาหารู้คุณ

ผู้คิดว่าตนพิสุทธิ์จุดนิยม                                    กลับโสมมเลอะเทอะเปื้อนเปรอะวุ่น

บางคนคิดว่าตัวดีช่างสำคัญ                               มาหนุนนำให้เยี่ยมยอดตลอดไป

มีผู้เอาเปรียบคนยากจนเจียม                             อย่างโหดเหี้ยมนักหนาหาร้ายใส่

เป็นวิธีหากินสิ้นเห็นใจ                                     วิธีใดก็ทำนำเลี้ยงตน

คนขุดเลือดเชือดเนื้อเถือหนังขาว                    มีลูกสาวสองศรีที่ฝึกฝน

มีชื่อเหมาะเพราะนักเหลือจักทน                     ทั้งสองคนชื่อ ให้ ฉัน สมกันจริง

มีข้อความแจ้งชี้อยู่สี่ข้อ                                       สำคัญพอควรจำอย่าทำนิ่ง

จะเพิ่มเติมเท่าไรไม่ประวิง                                ทั้งสี่สิ่งทำฉันไม่เคยพอ

แดนมรณา ชีวาต้องอาสัญ                   หญิงเป็นหมัน ไร้บุตรสุดเศร้าหนอ

แผ่นดินแห้งแล้งฝน ต้องทนรอ                       ไฟลามต่อคุมไว้ไม่อยู่ครัน

ผู้ล้อเลียนบิดาน่าชังสิ้น                                      หรือดูหมิ่นมารดาชรานั่น

ควรถูกแร้งจิกกินสิ้นชีวัน                                  อีกาพลันจิกตาควักคร่าไป

                มีข้อความสี่สิ่งยิ่งลึกลับ                      เกินจักจับความให้เข้าใจได้

นกอินทรีผงาดดาดฟ้าไกล                                 อีกงูใหญ่เจ้าถิ่นบนหินรอง

นาวาแล่นกลางทะเลร่อนเร่คลื่น                      ชายรักชื่นหญิงชอบตอบสอนง

สี่สิ่งมีความหมายให้ไตร่ตรอง                          ควรทดลองครวญคิดพินิจดู

                ภรรยาไม่ซื่อซ้ำทำเช่นนี้                    ด้วยนางมีชู้ชายมั่นหมายอยู่

นางอาบน้ำทำกล่าวครวญชวนเอ็นดู               “ฉันไม่รู้ไม่ทำผิดชนิดใด”

มีสิ่งสำคัญสรรมากล่าว                                       ขอบอกกล่าวเอ่ยคำพร่ำขานไข

ที่โลกเองก็ไหวหวั่นสั่นคลอนไป                    ทนไม่ไหวนึกเหยียดรังเกียจจริง

ทาสที่ขึ้นเป็นกษัตริย์ เขินขัดสิ้น                      โง่มีกินอย่างอุดมสมบูรณ์ยิ่ง

หญิงถูกชังได้สามี ที่พึ่งพิง                                สาวใช้หยิ่งเป็นนาย ชิงนายตน

                ในโลกนี้มีสัตว์ดูอยู่สี่อย่าง                ตัวเล็กบางแต่องอาจฉลาดล้น

มด อ่อนแอแต่เสาะหาอาหารทน                     มันรีบขนเก็บไว้ก่อนเมื่อร้อนมา

กระจงผา ไม่แข็งแรงแต่แกร่งสู้                        สร้างที่อยู่สมจินต์ซอกหินผา

                ตั๊กแตน นั้นไม่มีพระราชา                 บินไปมาเคลื่อนขบวนล้วนเป็นทิว

ทั้ง จิ้งจก ตุ๊กแก นั้น ท่านจับได้                        แต่มีในพระราชวังยังไต่ลิ่ว

                มีสิ่งที่น่าดูเพลินเดินตัวปลิว              ผงาดพลิ้วบางทีท่าสง่างาม

สิงโต เป็นสัตว์ใหญ่กายแข็งแรง                      มันกล้าแกร่งไม่กลัวใดแม้นใครหยาม

พ่อไก่ และ แพะ เดินป้อล่อติดตาม                  กษัตริย์ ยามดำเนินหน้าประชากร

ถ้าเจ้าเป็นคนโง่เง่าเขลาขลาดยิ่ง                      แถมเย่อหยิ่งคิดชั่วไปจงไถ่ถอน

เลิกทำบาปหยาบใหญ่ให้แน่นอน                   ของหองผ่อนคลายลงคงจะดี

ขูดมะพร้าวคั้นไปได้กะทิ                                   ชกคนซิหน้าต้องแตกแยกหลายที่

อย่าเอาไม้ไปแหย่เสือเพื่อจะตี                          ยั่วคนโทสะจะร้อนใจ

 

บทที่ 31 แนะนำกษัตริย์

                พระชนม์ของเลมูเอลผู้เป็นกษัตริย์    มีดำรัสตรัสวอนสั่งสอนว่า

พระเจ้าทรงประทานให้ได้ลูกมา                     แม่ภาวนาอธิษฐานขานขอพร

แม่จะสอนลูกรักตระหนักไว้                             เจ้าอย่าไปเปลืองกำลังยับยั้งก่อน

อย่าแจกเงินพวกผู้หญิงแม่วิงวอน                    ก่อเดือดร้อนทำลายกษัตริย์วิบัติตาม

ฟังแม่เถิดเลมูเอลเป็นเรื่องใหญ่                       กษัตริย์ไม่ควรเมามายให้ใครหยาม

เหล้าองุ่นเลิกละพยายาม                                    อย่าใฝ่ถามถึงน้ำจัณฑ์นั้นไม่ดี

ยามเมื่อดื่มเข้าไปพาใจปลื้ม                               กลับหลงลืมกฎหมายอายเหลือที่

และเพิกเฉยสิทธิเขาเท่าที่มี                               ของชนที่เดือดร้อนห่อนเห็นใจ

จงให้เหล้ารีบด่วนคนจวนตาย                          ทุกข์โศกคลายดื่มกินจงรินให้

เขาจะได้ลืมความยำลำบากไป                           เศร้าหมองไกลห่างกมลจนลางเลือน

จงเป็นปากเป็นเสียงเถียงแทนที่                       ผู้วจีเอ่ยไม่ออกบอกคลาดเคลื่อน

ป้องกันสิทธิผู้สิ้นหวังทั้งฟั่นเฟือน                  คนสะเทือนจิตไม่มีที่พึ่งพิง

พูดแทนเขาเจ้าเป็นผู้พิพากษา                           มีสัจจาเที่ยงธรรมเลิศล้ำยิ่ง

จงป้องกันสิทธิดำริติง                                         ด้วยใจจริงช่วยคนจนพ้นมลทิน

 

ศรีภรรยา

                ศรีภรรยามีค่ากว่าพลอยเพชร            แสนวิเศษหายากมากคุณค่า

สามีไว้วางใจให้เมตตา                                       วันเวลาผ่านไปไม่ยากจน

ตราบชีวิตเธอนี้ยังมีอยู่                                        เธอเคียงคู่เรื่อยไปไม่พร่ำบ่น

เธอภักดีต่อเขาเท่ากมล                                       ไม่มีกลอุบายให้ร้ายเลย

เธอยุ่งกับปั่นฝ้ายและทอผ้า                               รู้รักษาบ้านเรือนไม่เชือนเฉย

หาอาหารถิ่นไกลด้วยคุ้นเคย                             จะเปรียบเปรยเป็นแม่ค้าชาวทะเล

เธอตื่นขึ้นตรวจตราก่อนฟ้าสาง                       อาหารต่างเสร็จพลันไม่หันเห

เพื่อครอบครัวชื่นชมสมคะเน                           งานจำเจสั่งให้บ่าวให้ไพร่ทำ

เธอซื้อหาที่ดินถวิลคิด                                        จะผลิตองุ่นไร่ให้คลาคล่ำ

ช่วยครอบครัวเกื้อกูลกิจหนุนนำ                      เต็มใจทำทุกทางเป็นอย่างดี

เธอทำงานทั่วถ้วนล้วนมีค่า                               ใช้เวลาดึกดื่นค่อนคืนที่

ควรพักผ่อนหย่อนใจให้แรงมี                          กลับอยู่ที่เครื่องทอกรอด้ายพัน

เธอปั่นด้ายทอผ้าเอามาใช้                                  คนเข็ญใจเธอช่วยด้วยแข็งขัน

เธอไม่ต้องทุกข์ร้อนนอนหนาวพลัน              ครอบครัวครันครบผ้ามาคลุมกาย

เธอทำผ้าปูที่นอนสีอ่อนสวย                             แต่งกายด้วยผ้าดีที่ทำง่าย

ใครก็รู้สามีเป็นเจ้านาย                                       เขาเป็นชายคนหนึ่งซึ่งสำคัญ

เธอเย็บผ้าเข็มขัดจัดทำขาย                                 เธอไม่อายเข้มแข็งแรงจิตมั่น

เธอเป็นที่นับถือร่ำลือกัน                                   เธอบากบั่นอนาคตเธองดงาม

เธอพูดจาหลักแหลมแกมอ่อนหวาน               วุ่นทำงานยุ่งไซร้เกินใครห้าม

เอาใจใส่ครอบครัวอยู่ทุกยาม                            มิให้ความขัดสนมายลเยือน

บุตรหญิงชายทั้งมวลล้วนน่ารัก                        ต่างรู้จักกตัญญูมิเลยเลื่อน

สามีชมเชยมั่นเป็นขวัญเรือน                            เธอเป็นเพื่อนคู่ชีวิตนิจนิรันดร์

เธอเป็นยอดภรรยาที่ดีเยี่ยม                                หาใครเทียมเทียมเท่าเจ้าจอมขวัญ

อันความงามใช่ยืนยาวนานวัน                         ต้องมีอันสูญหายมลายลง

แต่สตรีที่เก่งยำเกรง ธ                                         ไม่เลยละเคารพนบสูงส่ง  

จงยกย่องสรรเสริญความมั่นคง                        เกียรติดำรงชนรับนับถือเธอ